
- Imagem : EhD na’in neen inklui Linus Beno hetan apoia hosi traballador timoroan iha Austrália, Oe-Cusse, 26/04/2025
SAPNewsTL, RAEOA : Hafoin asesu informasaun ne’ebe fo sai hosi SAP News TL iha loron 17 Abril, traballador Timoroan ida iha Austrália deside hodi fo apoia osan no ai-han ba Ema ho Defisiente (EhD) Linus Beno hamutuk ho nia maluk defisiente na’in lima.
Hafoin simu apoia husi traballador timoroan ida iha Austrália, Linus Beno ho laran ksolok fo agradese ba timoroan ida ne’ebe laran diak hodi fo apoia liu hosi ekipa SAPNews iha Oe-Cusse.
“Ha’u fo obrigadu barak tebtebes ba ema laran diak ida ne’ebe servisu iha Austrália liu hosi SAPNews bele tulun netik ha’u ne’ebe sente terus tebes iha Taiboko, Oe-Cusse, maske apoia uituan maibe ne’e bele sustenta ha’u iha semana to’o fulan”.Teni EhD Linus Beno ba SAPNews ho lian Baikenu iha Suku Taiboko, 26/04/2025.
Linus hatutan, maske to’o agora seidauk hetan tulun husi governu liu hosi asesu osamentu segurança sosial tanba laiha dokumentus no laiha ema ne’ebe la fasilita. Maibe nia hein katak governu sei la taka matan ba nia ho nia maluk sira.
“Ha’u hakarak no hein governu nia apoia ba ha’u iha situasaun susar no terus ne’e”. Dehan Linus
EhD Bibi Maten, Maximiano Colo ho oin midar no laran kontente simu apoia ne’e iha Aldeia Ulas, suku Taiboko, Oe-Cusse.
Wainhira jornalista SAPNews ho ekipa ba hasoru nia no entrega ai-han hanesan fo os, supermie, no sasan sira seluk ne’ebe fornese hosi traballador timoroan iha Austrália, Maximiano hatudu hamanasa no fo “obrigadu no obrigadu barak ba maun ne’ebe bele ajuda ami”. Colo fo obrigadu
Traballador timoroan ne’ebe servisu iha Austrália hodi fo apoia ne’e deside atu la fo sai nia identidade maibe nia afirma katak tulun ne’ebe nia fo nu’udar sentidu umanidade no tulun malu hanesan timoroan.
- Imagem : Jornalista SAPNews halo entrevista EhD Linus Beno iha Suku Taiboko, Postu Administrativu Pante Macassar, RAEOA, 15/04/2025
Rekorda falo katak, antes ne’e EhD Linus Beno haktuir nia parte sente terus no vulnerável liu iha área rural tanba hetan moras no moris ho kondisaun defisiente iha Aldeia Ulas, Suku Taiboko, Postu Administrativu Pante Macassar Rejiaun Administrativa Especial Oe-Cusse Ambeno (RAEOA).
“Ha’u mak Linus Beno ho idade tinan 41, ha’u hetan moras ne’e desde tempu Indonésia, iha tinan 2014, ha’u hetan subsídiu maibe simu tinan ida deit kansela tiha tanba dokumentus laiha(kartaun eleitoral, Sertidaun Baptismu, Sertidaun Nascimento no Bilhete Identidade)”. Teni EhD Linus Beno ba SAPNews iha Suku Taiboko, 15/04/2025.
Linus hatutan nia parte sente terus no susar ba buat barak tanba laiha kbiit hodi servisu no hela mesak iha área remotas no la hetan apoia husi governu.
“Ha’u sente terus tebtebes, ha’u moris ho kondisaun defisiente iha ema barak nia let, balun ajuda ha’u no barak la ajuda, balun haree ha’u diak no balun haree ladun diak, ha’u lor-loron iha uma, ba to’os maibe halo uituan deit”.
“Ha’u presiza hetan ajuda hanesan hahan, roupa, uma no osan hodi uza ba nesesidade lor-loron nian, tan ne’e ha’u husu ba governu liliu MSSI no Presidente Autoridade RAEOA Rogério Lobato hodi tulun ha’u asesu direitu EhD, ha’u mós husu ajuda ba timoroan ne’ebe bele tulun ema kiak sira hodi ajuda ha’u”. Hateten Linus ho lia Baikenu
Moras ne’ebe Linus Beno sofre ne’e domina iha ninia isin lolon tomak, tan ne’e difikulta tebes nia hodi halo servisu lor-loron, obrigadu nia tenki hela deit iha uma.
- Imagem : Jornalista SAPNews entrevista EhD sira iha Taiboko, Oe-Cusse
Iha fatin hanesan, EhD mental Modesta Kini ho idade tinan 33 ne’e mós husu ba governu hodi tulun nia liu hosi asesu ba osan segurança sosial.
“Ha’u hakarak governu ajuda ha’u”. Hateten Modesta Kini ho lian Baikenu iha Taiboko
José Colo sofre moras mental no defisiente ain ne’ebe antes ne’e lá uza roupa no haris deit ho karau-teen iha ai-laran durante tinan barak. Bainhira jornalista SAPNews ba dada lia ho nia, José Colo hatudu oin midar no doko ulun hodi dehan “Ha’u hakarak ema ajuda ha’u, ha’u la halo servisu lor-loron, karik imi bele tulun mós ha’u”. Nia dehan ho lian Baikenu.
Bainhira labarik Merciana Colo ne’ebe hetan moras bibi-maten ne’e dada lia ho jornalista, SAPNews husu, Merciana hakarak eskola ka lae ? Merciana hatan hodi dehan “Ha’u hakarak eskola maibe ha’u moras entaun ha’u la ba eskola to’o agora”.
Merciana dehan teni, “Ha’u presiza ema ruma ajuda ha’u liliu boot sira tanba ha’u moras”.Nia husu
Jorginha Colo ne’ebe defisiente iha liman no ain ne’e sente tauk wainhira tur ho Jornalista SAPNews, maibe nia doko ulun ho matan-wen hodi simu pergunta kona-ba hakarak kalae governu mai ajuda, ‘Jorginha doko-ulun no sente kontente’.
Maximiano Colo mós hetan moras bibi-maten, Maximiano to’o agora seidauk hetan tulun governu tanba laiha dokumentus no ema ruma seidauk apoia. Tan ne’e família sira husu ba makaer ukun sira inklui Presidente Autoridade RAEOA Rogério Lobato hodi tulun sira iha situasaun difisil ida ne’e.
- Imagem : Presidente Autoridade RAEOA Rogério Tiago Lobato iha Naktuka, Bene-Ufe, 16/04/2025
Ligadu ho preokupasaun ne’e, Presidente Autoridade RAEOA Rogério Lobato afirma nia parte sei haree hodi ajuda ema kiak, kbiit laek no ema ho defisiente sira.
“Agora, ha’u sei ba ne’e sei liu Olet sa’e ba leten liu hosi Ustaku, depois tun ba Taiboko, se ha’u haree laiha problema, ami iha ne’e la’os ha’u mesak maibe hamutuk ho sekretariu sira hotu, ami sempre prontu atu ajuda ema ne’ebe vulnerável liu no defisiente sira”. Afirma Presidente Autoridade RAEOA Rogério Lobato, hafoin haree mota Nobesi, ajuda komunidade fahe hahan (Fos) no dialogu ho komunidade sira iha Naktuka, 16/04/2025.
Maske ne’e maibe to’o ohin loron EhD Linus Beno hamutuk ho nia maluk nain lima seidauk hetan kontaktu hosi parte Autoridade Lokal, Presidente Autoridade RAEOA Rogério Lobato no Ministériu Solidariedade Sosial no Inkluzaun (MSSI).
Jornalista : Ekipa SAPNews