SAPNewsTL, Dili : Prezidente Konsellu Imprensa Timor-Leste (CI-TL) Otélio Ote haktuir SAP News hanesan mídia online ne’ebe rejistadu ona iha konsellu imprensa no publika ona iha jornal repúblika, iha ne’ebe sira hala’o atividade jornalístika lor-loron iha territóriu nasionál.
Lider Orgaun Regulador Setor Komunikasaun Sosial, Otelio Ote saran lia hirak ne’e, wainhira SAPNews halo audiénsia ho iha Salaun KI Kintal-Boot Dili, 26/01/2024.
SAPNewsTL : Experiénsia Otélio Ote iha mundu jornalismu ?
Otélio Ote : Ha’u tama iha karreira jornalistiku iha tinan 1988, bainhira ha’u remata eskola sekundaria tinan ida liu tiha, ha’u tama UNTIM iha Fisipol (Fakultas Sosial Politik) tama kedas mundu jornalismu, momentu ne’ebá ita nia kondisaun la’os hanesan ohin ita tama ho kondisaun ida ekipamentu tradisional laos modernu ho komputador sira, tama ho mesin ketik depois ita laiha internet entaun obriga ita tenki uza ita nia kapasidade tomak, ita nia fizika, mental no kakutak atu buka dalan oinsa maka sai jornalista ida lolos.
Hafoin ida ne’e tanba laiha meius internet entaun ami aprende hosi publikasaun média sira loron, kada loron ami lee notisia sira hosi Indonezia tuku 12:00 jornal to’o ona iha Dili ho aviaun maibé tuku 02:00 hanesan ne’e jornal komesa faan ona iha Estrada entaun ami buka jornal sira ne’e, kebetulan ami mós hetan jornal gratuitu tamba ami servisu iha média sira ne’e entaun ami lee ema nia média sira ne’e surat kabar sira, ami lee oinsa ami lee sidenews sira ne’e linguajen ne’e nia konteudu.
Ami lee reportajen espesial sira ne’e entaun aprende loro-loron hosi ne’e deit depois komesa muda ami nia jestu hakerek mós i to’o ikus tinan ida, to’o tinan haat, ami sama ona tuir standard sira nian no sira nian uluk ne’e diak tamba ita uza lingua Indonezia ne’ebé iha tiha ona nia padraun, kuandu ita koalia mengunakan Bahasa yang baik dan benar ne’e garantidu ita boot sira agora jerasaun foun nia dezafiu maka lingua ne’e tanba padraun berbahasa tetun yang baik dan benar ne’e seidauk iha ita so iha deit vokabulariu sira ne’ebé traduz hosi INL (Institutu Nasionál Linguístika) liafuan deit maka mosu mai maibe estrutura lingua ne’e ita seidauk aprende diak kona-ba ida ne’e entaun ne’e maka ita haree kuandu jornalista hakerek ne’e dalaruma sama tuir kualker lingua ka estrutura ne’ebé maka ita iha, uniforme ida hakerek estrutura lingua tetun ida ne’e maka ita boot sira nia dezafiu.
Ami iha media sira iha Indonezia tama mai loro-loron, ami aprende rasik hosi ne’eba, formasaun mos laos barak depois ami bele iha kapasidade aprende rasik, dezafiu sira maka hanesan ohin ha’u dehan ita servisu maibe salariu la boot hanesan ohin loron, konforme osan ne’ebe iha sira fo ita, entaun saida maka ita iha maka espiritu atu halo katak ha’u hakarak sai jornalista, ha’u aprende rasik para bele sai jornalista ne’ebe diak no profisional.
SAPNewsTL : Kunhesimentu Presidente Konsellu Imprensa Ba SAP News ?
Otélio Ote : SAPNews rejistadu tiha ona iha konsellu imprensa nu’udar meius komunikasaun sosial ida tuir lei, ami akompanha desde inisiu wainhira hatama nia dokumentu sira mai nomos aprova iha plenaria, média ne’e ativu produz nia konteudu jornalistiku loro-loron, hahu hatudu imajem diak, ita hare’e nia estandarte publikasaun hanesan meius komunikasaun sira baibain hanesan ita haree hosi aspetu konteudu, linguajen jornalistiku, kumpri padraun étika jornalismu, neneik komesa ona tama iha ambiente ida ne’e, ita presiza deit maka jornalista sira iha komprimisiu atu produz notisia loro-loron para hanesan meius komunikasaun sira seluk atu nune’e média ne’e bele fo sai publikasaun informasaun sira ba publiku loro-loron i publiku bele hetan informasaun loro-loron tuir padraun.
SAPNewsTL : Saida mak SAP News Presiza halo ba futuru ?
Otélio Ote : Ekipa redasaun presiza iha komprimisiu ida katak meius komunikasaun sosial tenki (1)produz notisia loro-loron, (2) kumpri padraun kódigu étika jornalista, (3) no ativu mós kontrolu ba kualidade produsaun, aleinde kumpri kódigu étika jornalista nia linguajen jornalistika mós tenki diak nomos nia dixiplina atu kumpri deadline ba publikasaun loro-loron tenki diak, nune’e ita nia publiku ne’ebé hein hela informasaun la kestiona ita nia média ne’e.
SAPNewsTL : Dalan ba aniversáriu daruak, tatoli husi Konsellu Imprensa ba SAP News?
Otélio Ote : Hakarak hato’o parabens ba imi, tinan rua ona, ita boot sira eziste, média normal maka média ida ne’ebé konsege liu fulan tolu maibé ita boot sira nia teste fulan tolu liu tiha ona, agora tinan rua tiha ona, ita hein tinan ida tan ba teste ikus ba média ida.
Kuandu ita haree katak nia prontu ona atu avansa ba oin, kuandu ita boot sira bele servisu diak atinji tinan tolu signifika imi liu tiha ona dezafiu sira hotu hein deit tinan dahaat nian ita boot sira simu fali nia balansu hosi públiku inklui balansu hosi ekipa nia kondisaun moris loro-loron.
SAPNewsTL : Esperansa Konsellu Imprensa ba Mídia SAPNews ?
Otélio Ote : Ita hein katak Mídia SAPNews sei mosu no dezenvolve an hanesan mós meius komunikasaun sira seluk, ida ne’e la’os atu kompete maibé minímu prienxe estandarte ida nu’udar meius komunikasaun sosial ida ne’ebé loro-loron mosu iha públiku ho nia konteudu publikasaun alternativu sira diferente ka atrai liu média sira seluk iha rai Timor-Leste.
Jornalista : Marcela Mery da Costa