Site icon SAP News TL

PM Xanana Agradese Singapura ! Apoia TL Preparasaun Ba Adezaun ASEAN

Imajem : Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão no Primeiru Ministru Singapura Lawrence Wong iha Ministériu Relasaun Esteriór Singapura, 14/07/2025. Foto : Média PM Singapura

SAPNewsTL, Singapura : Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão agradese Singapura ne’ebé oferese formasaun bá Timor-oan sira hodi prepara nia adezaun bá Association of Southeast Asian Nations (ASEAN).

Marciana Da Conceição Jurnalis – SAP News – TV

Sentidu agradeseimnetu ne’e PM Xanana hato’o iha ámbitu enkontru bilaterál ho Primeiru-Ministru Singapura, Lawrence Wong iha Ministériu Relasaun Esteriór Singapura.

“Ami agradese bá Singapura nia apoiu maka’as, liu-liu iha kapasitasaun ne’ebé maka importante tebes hodi prepara ami-nia instituisaun sira bá adezaun TL bá ASEAN,” Deha PM Xanana Gusmão liu hosi nia diskursu iha Ministériu Relasaun Esteriór Singapura, segunda (14/07/2025). Sita Média-GPM.

Timor-Leste komprometidu atu adere bá ASEAN nu’udár membru plenu, iha mundu ida ne’ebé kompleksu no interligadu, maibé hotu-hotu hatene katak hanesan nasaun independente labele hamriik mesak.

ASEAN fó ona fundasaun bá páz, estabilidade no kooperasaun iha Sudeste Aziátiku tanba ne’e, Timor-Leste orgullu atu halo parte iha rejiaun ida-ne’e no hakarak kontribui bá nia susesu ne’ebé kontinua.

Timor-Leste komprende responsabilidade sira ne’ebé mai ho adezaun no Timor-Leste rasik iha kompromisu atu kumpre.

“Ami kontente tebes ho desizaun hosi líder ASEAN sira iha Simeira ASEAN bá dala-46 iha Kuala Lumpur iha ne’ebé sira deklara katak Timor-Leste sei hetan admisaun nu’udár Membru ASEAN bá dala 11 iha Simeira bá dala-47 iha Outubru 2025,” PM Xanana espresa.

Ida-ne’e reforsa iha Komunikadu Konjuntu hosi Enkontru Ministru Negósiu Estranjeiru sira ASEAN nian bá dala-58 iha loron 9 fulan-Jullu. Timor-Leste iha kompromisu absoluta atu servisu maka’as entre agora no Outubru atu asegura katak TL prontu bá adezaun.

“Ami komprende katak iha nafatin kestaun pendente sira ne’ebé ami presiza atu negosia – ami sei asegura katak ami finaliza kestaun sira-ne’e, liu-liu asuntu sira ne’ebé levanta hosi Singapura. Ne’e sei sai pasu istóriku bá Timor-Leste, la’ós de’it bá ita-nia Governu, maibé bá ita-nia povu. Adezaun bá ASEAN iha signifikadu tebes bá ita-nia nasaun no ita hein atu kontribui nu’udár parseiru ida ne’ebé responsável,” Xefe Governu ne’e hatutan.

Xanana Gusmão mós hato’o obrigadu bá Primeiru-Ministru Singapura kona-bá oferta pakote apoiu ida hodi tulun adezaun Timor-Leste bá ASEAN.

Singapura nia apoiu anteriór bá esforsu sira Timor-Leste nian iha valór boot tebes bá povu TL. Xanana Gusmão komprende katak, pakote ida-ne’e komprensivu-liu. Apoiu foun ne’e sei tulun Timor-Leste atu asegura katak prontu duni, la’ós de’it adere bá ASEAN maibé atu kontribui bá ASEAN.

“Ha’u mós apresia pakote bilaterál ne’ebé ita-boot sira oferese hodi apoia Timor-Leste nia dezenvolvimentu. Ami simu apoiu hosi ami-nia parseiru dezenvolvimentu sira, no Singapura hanesan parseiru ida ne’ebé importante tebes bá ami nia rain,” nia apresia.

Iha okaziaun ne’e Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão deklara katak, sei fó apoiu bá Singapura ninia kandidatu bá Tribunál Internasionál Justisa (ICJ).

“Timor-Leste apoiante maka’as bá lei internasionál. Ami preokupa tebes ho Lei Internasionál ne’ebé naksobu iha mundu ohin loron. Tanba ne’e mak ita presiza Tribunál Internasionál ida ne’ebé forte no efetivu. Timor-Leste sei haksolok atu apoia Singapura nia nomeasaun bá ICJ. Ami simu Ita-boot nia defeza bá Lei Internasionál, nu’udár Primeiru-Ministru Singapura nian,” PM Xanana deklara.

Timor-Leste simu ho laran-haksolok kooperasaun kle’an liu-tán ho Singapura iha área hotu-hotu ne’ebé iha interese mútuo.

Xanana Gusmão aproveita mós hodi kongratula Lawrence Wong bá nomeasaun nu’udár Primeiru-Ministru no elojia ho nia Governu bá lideransa ne’ebé forte no hanoin di’ak sira bá rejiaun.

RELASAUN BILATERÁL

Relasaun bilaterál entre Timor-Leste ho Singapura kontinua aprofunda, no Timor-Leste kontente katak hanesan nasaun, iha kooperasaun importante iha área lubuk ida.

Timor-Leste simu ho laran-haksolok desizaun Singapura nian hodi loke Embaixada ida Dili. Ida-ne’e maka sinál ida hosi forsa relasaun bilaterál entre nasaun rua nian. PM Xanana komprende katak ekipa Timor-Leste servisu hamutuk atu identifika fatin ida ne’ebé adekuadu.

Timor-Leste valoriza investimentu Singapura nian no papél ne’ebé nia hala’o hodi diversifika no hametin ekonomia rai rua.

Nu’udár ekonomia moderna, Singapura oferese perísia no esperiénsia ne’ebé bele ajuda apoia objetivu dezenvolvimentu Timor-Leste nian.

Singapura nia susesu nu’udár nasaun ida koñesidu tebes, alendé sai hanesan modelu, sai mós hanesan lembransa ida kona-bá saida mak posível liu-hosi dixiplina, vizaun no unidade nasionál.

“Ha’u fiar katak iha potensiál liu-tán atu haburas ita-nia kooperasaun inklui iha turizmu, dezenvolvimentu abilidade no infraestrutura,” PM Xanana fiar.

Reuniaun bilaterál ne’e, PM Xanana akompaña hosi Vise-Primeiru-Ministru ne’ebé ezerse mós funsaun hanesan Ministru Koordenadór Assuntus Ekonómikus no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay; Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas; Vise-Ministra bá Assuntu ASEAN, Milena Maria da Costa Rangel; Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Expedito Dias Ximenes; Embaixadór Timor-Leste iha Singapura, Alexandre Tilman no Xefe Gabinete Primeiru-Ministru, Elizabeth Exposto.

Primeiru-Ministru Singapura, Lawrence Wong akompaña hosi Ministru Relasaun Exteriór Singapura, Vivian Balakrishnan.

Exit mobile version