Site icon SAP News TL

Timor Ba Mundu ! PM Xanana Sei Partisipa Simeira Internasionál Iha Nova Yorke

Imajem : Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmão iha Aeroportu Internasionál Nicolau Lobato Comoro, 18/09/2024. Foto : Média PM

SAPNewsTL, Dili — Xefi Governu Kay Rala Xanana Gusmão ho delegasaun, aranka ona ba Nova Yorke no Estadus Unidos Amerika (EUA) hodi partisipa Assembleia Jeral Organização das Nasoens Unidas (ONU) ba dala 79 ne’ebe sei realiza iha loron 22 to’o 27 Setembru 2024.

Tuir Komunikadu Imprensa ne’ebe SAPNews asesu liu husi Media Primeiru-Ministru (PM), Xanana Gusmão informa katak, PM lidera delegasaun Timor-Leste (TL) nian, iha kuarta 18 Setembru 2024, tuku 09:00 otl aranka bá Nova Yorke, Estadus Unidus Amérika (EUA) hodi partisipa simeira kona-bá Futuru iha Sesaun bá dala-79 Assembleia Jerál Nasaun Unidas (AGNU sígla portugés)

Tema sesaun AGNU bá dala-79 maka “Labele husik ema ida iha kotuk: hamutuk iha asaun bá progresu dame, dezenvolvimentu sustentável no dignidade umana bá jerasaun foun iha futuru”.

Simeira ne’e sei halibur líder sira mai-hosi mundu tomak ho sesaun oioin ne’ebé sei fó oportunidade bá líder hotu-hotu inklui líder Xanana Gusmão atu bele halo promosaun bá interese nasionál Timor-Leste nian no halo interasaun ho líder globál sira seluk.

Tuir programa agendamentu, Iha loron 22 Setembru, PM sei hamutuk ho Xefe Estadu sira ne’ebé mak halibur hamutuk iha Simeira kona-bá futuru, sei halo intervensaun nu’udár sesaun ida ne’ebé realiza bá dala uluk hosi ONU atu determina sistema internasionál hodi responde nesesidade ne’ebé di’ak liu bá jerasaun ohin loron nian no futuru.

Iha loron 23 Setembru, PM Xanana Gusmão sei partisipa Simeira Líderes Aliansa Estadu Illa kiik sira (AOSIS sigla portuges). Iha loron hanesan, PM sei lansa ofisialmente livru kona-bá ‘Hau-nia Tasi, Hau-nia Timor’.

Eventu Ekonomia Azul Timor-Leste ne’ebé importante ne’e sei destaka Timor-Leste ninia planu jestaun oseanu sustentável. Eventu ne’e sei partisipa espesiál husi oseanográfu mundiál Dr. Sylvia Earle ne’ebé sei fahe ninia matenek no koñesimentu.

Sesaun refere sei iha diskusaun interesante kona-bá signifikativa biodiversidade mariña Timor-Leste nian ho nia esforsu dedikadu sira país nian atu konserva ambiente mariñu.

Aliende ne’e iha loron 24 Setembru, PM Xanana iha ajenda ofisiál atu hala’o enkontru ho Sekretáriu Jerál Organizasaun Nasoens Unidas (ONU), António Guterres.

Iha loron 25 Setembru, PM Xanana sei hato’o palestra públika iha Universidade Columbia, iha ne’ebé sei partisipa hosi universitáriu sira ko’alia kona-bá konflitu no pás hanesan perkursu sira bá dezenvolvimentu sustentável.

Iha loron 26 Setembru, Xefi Governu Xanana Gusmão, ne’ebé hanesan mós figura proeminente bá g7+ sei partisipa no hato’o intervensaun iha Simeira altu nível g7+ intulada “Pás iha mundu no Pás iha nasaun sira g7+,Partilla dezafiu no Soluasun”.

Primeiru-Ministru mós sei partisipa iha eventu altu nível paralelu rua, ida sei diskute kestaun prinsipál saúde públika ne’ebé konstitui dezafiu globál ida, nomeadamente kona-bá Rezistênsia Antimikrobiana (RAM) no ida seluk kona-bá ameasa ezistensiál reprezentada bá subida nível tasi nian.

Aléinde eventu sira altu nível ne’e, Primeiru-Ministru sei partisipa mós iha resepsaun ofisiál sira no reuniaun sira bilaterál nian relasionada ho Xefe Estadu no Governu iha marzen 79 Sesaun Assembleia Jerál ONU nian.

Assembleia Jerál ONU hanesan órgaun importante ida hosi órgaun neen ne’ebé kompoin ONU no halibur estadu membru sira hamutuk 193. desde Timor-Leste hetan admisaun hanesan membru ONU nian bá dala-191, iha Setembru 2002, nasaun ne’e partisipa ativamente iha Assembleia Jerál ONU, promove ninia interese sira no kontribui bá debate globál sira kona-bá kestaun Pás, seguransa no dezenvolvimentu.

Entretantu, eventu ne’e realiza anualmente iha sede ONU nian iha Nova Iorke no konta ho prezensa Xefe Estadu sira, Xefe Governu no diplomata hosi mundu tomak. Delegasaun Timor-Leste nian ne’ebe desloka ba Nova Yorke no (EUA) mak hanesan Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas, Ministra Saúde, Elia dos Reis Amaral, Vise-Ministra Assuntu ASEAN, Milena Rangel no Reprezentante Permanente Timor-Leste ONU nian, Dionísio da Costa Babo Soares no delegadu ofisiál sira.

Jornalista : Guilhermino Ramos

Exit mobile version