๐๐ ๐ข๐น๐ผ : “๐ ๐ฎ๐ป๐ถ๐ณ๐ฒ๐๐๐ฎ๐๐ฎ๐๐ป ๐ก๐ฒ’๐ฒ ๐๐ถ๐ฟ๐ฒ๐ถ๐๐, ๐๐ฎ ๐ฃ๐ฟ๐ฒ๐๐ถ๐๐ฎ ๐๐๐๐ ๐๐๐๐ผ๐ฟ๐ถ๐๐ฎ๐๐ฎ๐๐ป ๐๐ฎ ๐ฃ๐ก๐ง๐”

Imajem : Lideranรงa Partidu FRETILIN hala’o Konferรฉnsia Imprensa iha CCF Fatuhada, 11/09/2025.
SAPNewsTL, Dรญli : Presidente Partidu FRETILIN Francisco Guterres Lu Olo argumenta atu halo manifestasaun la presiza husu autorizasaun ba PNTL tanba ne’e direitu no liberdade tuir lei.
๐๐๐ซ๐๐ข๐๐ง๐ ๐๐ ๐๐จ๐ง๐๐๐ขรงรฃ๐จ – SAP News TL
“Informasaun dehan katak polรญsia sira la autoriza manifestante sira atu halo manifestasaun, manifestasaun ne’e ema nia direitu no liberdade hodi hato’o ema nia aspirasaun ba orgaun soberania sira liu hosi reklamasaun, petisaun no manifestasaun”.
“Kuandu atu halo manifestasaun ne’e sidadaun sira la presiza ba husu autorizasaun PNTL, autoriza lai mak halo, lae, lei manifestasaun la hateten hanesan ne’e”. Hateten Presidente Partidu FRETILIN Francisco Guterres Lu Olo durante hala’o konferรฉnsia imprensa hodi halo reflesaun kona-ba Disolusaun ASDT-FRETILIN ba dala 51ยฐ iha CCF Fatuhada, 11/09/2025
Eis Presidente Repรบblika ne’e husu ba manifestante sira hodi hato’o ninia ezijensia ne’ebรฉ los, nune’e orgaun soberania sira bele rona povu nia aspirasaun.
“Manifestasaun pasรญfiku, sira-nia ezijensia ne’e mak tenki los, ita ko’alia lolos saida mak ita-nia aspirasaun ba orgaun soberania sira atu rona”.
Lu Olo sublinha, “Deputadu halo lei, fiskalizasaun no halo desizaun polรญtika, bele sosa transporte ba orgaun Parlamentu Nasional la’os ba deputadu individualmente, problema ne’e mak tenki iha jestaun ba karreta”.
Iha fatin hanesan, Presidente Bankada FRETILIN Aniceto Guterres hateten iha momentu halo debate no aprovasaun nia hato’o proposta hodi sosa deit karreta ba deputadu sira tanba karreta barak sei diak maibe maioria vota kontra proposta.
“Ami apresenta proposta atu hasai osan sosa karreta nian no ko’a osan ba viajem estranjeiru nian maibe sira vota kontra, to’o iha votasaun final global mos FRETILIN vota kontra”.
“Karreta balun sei diak, lolos labele troka, maibe atu dehan lolos osamentu ne’e aprova tiha ona, atu simu ka la simu, ami sei pronunsia la’os agora”. Nia sublinha
Antes ne’e, Porta voz Estudante Universitariu Timor-Leste (EUTL) Natalรญcio Nunes informa audiรชnsia ho Komandu PNTL laiha konsensu kona ba fatin atu halo manifestasaun hasoru Parlamentu Nasionรกl (PN), kona-ba desizaun sosa kareta no lei pensaun vitalรญsia.
“Ami hatama ona karta, ami halo karta liu loron rua sira la fo resposta, signifika aseita ona ami-nia karta, maibe orseik sira kontaktu ami liu hosi telefone katak atu halo audiรชnsia, nune’e ohin ami ba halo enkontru ho PNTL”.
“Iha enkontru, sira la aseita atu uza fatin arredor UNTL iha PN oin, ami haree katak fatin ne’e mak estratรฉjiku atu halo manifestasaun, nune’e ohin ami la aseita desizaun PNTL, ami deside mantein uza fatin ne’ebรฉ ami mensiona iha karta”. Hateten Porta voz EUTL Natalรญcio Nunes ba Mรญdia Sapnews iha Kampus Sentral UNTL Dili, 10/09/2025.
Ligadu ho kestaun kapturasaun, Natalรญcio deklara prontu simu dejafiu saida deit mak mosu iha loron 15 Setembru, “Ami sei assegura manifestasaun sira ho diak, garante paz, no estabilidade hodi kontra PN kona-ba desizaun sosa karreta ba deputadu sira”.
“Ami-nia karta vale ona atu halo manifestasaun, se sira halo kapturasaun ba ami la problema, sira mak viola regra, ami la viola regra, ami halo bazeia ba artigu 11, lei nรบ. 1/2006 no lei inan 42ยฐ kona ba liberdade reuniaun no manifestasaun”.
Bazeia ba konstitusiosaun RDTL artigu 42ยฐ, liberdade de reuniรฃo e de manifestaรงรฃo alinea 1 no 2 iha versaun portugรชs haktuir :
- A todos รฉ garantida a liberdade de reuniรฃo pacรญfica e sem armas, sem necessidade de autorizaรงรฃo prรฉvia.
- A todos รฉ reconhecido o direito de manifestaรงรฃo no termos da lei.
Natalรญcio deklara manifestasaun ne’e sei la’o ho diak no laiha anarkizmu.
“Ami sei evita anarkizmu no asaun violentu, ami nia foku atu hapara lei pensaun mensal vitalรญsia, halakon lei distรกnsia 100 metru dook husi edifรญsiu ho pรบbliku no hapara sosa karreta ba deputadu sira”. Nia afirma
Iha enkontru refere, PNTL fo tempu ba porta vos EUTL sira fila hodi halo koordenasaun aseita ona fatin neโebรฉ PNTL autoriza iha Tasi-Tolu maka sira foin bele halo manifestasaun.
“Maibe sira la kumpri ida neโe iha loron 15 fulan Setembru 2025, sira hakarak obriga aan halo manifestasaun iha resintu UNTL, autoridade seguransa PNTL sei halo atuasaun hasoru sira”. Sita mรฉdia PNTL
Manifestasaun ne’ebรฉ EUTL halo sei foku ba hapara lei pensaun mensal vitalรญsia, halakon lei distรกnsia 100 metru dook husi edifรญsiu ho pรบbliku no hapara sosa karreta ba deputadu sira hodi investe ba setor produtivu sira hanesan edukasaun, saรบde, agrikultura, ekonomia, turismu no infra-estrutura.
๐ ๐จ๐ญ๐จ : ๐๐๐๐๐๐ฐ๐ฌ & ๐๐๐๐ข๐ ๐๐๐๐