๐๐ถ๐น๐ถ๐ฝ๐ถ๐ป๐ฎ : “๐๐๐ฎ ๐ก๐๐ป๐ธ๐ฎ ๐๐ฒ๐๐ฎ๐ป ๐๐๐๐๐ถ๐๐ฎ ๐๐ต๐ฎ ๐ ๐๐ป๐ฑ๐ ๐๐ฑ๐ฎ ๐ก๐ฒ’๐ฒ๐ฏ๐ฒฬ ๐๐ฟ๐ถ๐บ๐ถ๐ป๐ผ๐๐ ๐ ๐ฎ๐ธ๐ฎ ๐๐ฎ๐น๐ผ ๐๐ฒ๐ถ”
Imagem : Manifestasaun kontra korupsaun iha Filipina, 22/09/2025. Foto : Filipina Star
SAP News TL, Filipina : Ema rihun ba rihun (33.000) halo manifestasaun tanba eskรกndalu korrupsaun ida ne’ebรฉ iha ligasaun ho projetu kontrolu inundasaun fantasma ne’ebรฉ gustu liu dolar biliaun ida iha Rizal Park, Manila iha Domingu, 21 Setembru 2025.
Iha panfletu ne’ebe manifestante sira kaet, sita mรณs katak “Ita nunka hetan justisa iha mundu ida ne’ebรฉ kriminozu sira maka halo regra sira (lei)”.
“End corruption, resist tyranny katak halakon korrupsaun no kontra tirania, Protest is a form of Compaission katak manifestasaun maka forma ida husi kompaixaun, This generation refuses to kneel to Corruption katak jenerasaun ida-neโe la hakruk ba korupsaun”. Sita iha panfletu ne’ebe hasai hosi jornalista The Philippine Star, Filipina, 22/09/2025
Manifestante sira marka okaziaun ne’e hodi hanoin hikas abuzu direitus umanus sira hosi ditadura Marcos nian, enkuantu mรณs levanta preokupasaun sira kona-ba kestaun sira iha administrasaun Marcos Jr. nia okos, liuliu anomalia sira ne’ebรฉ alegadu iha projetu sira kontrolu inundasaun nian ho osan biliaun barak.
Manifestasaun ne’e mรณs halo kampaรฑa anti-droga ba administrasaun Duterte nian, partisipante sira nota katak injustisa dura bainhira laiha responsabilizasaun, asaun ne’e hodi husu transparรฉnsia, responsabilizasaun, no governasaun di’ak.
Demonstrasaun ne’e sublinha ho aniversรกriu deklarasaun Lei Marsiรกl ba dala 53 ne’ebe iha Ferdinand Marcos Sr. nia okos, Loron Nasionรกl Protestu nian ne’e halibur grupu progresista, traballadรณr, foin-sa’e, no sidadaun sira hosi setรณr oioin.
Tuir publikasaun hosi mรฉdia Aljazeera komfirma katak liu ema na’in 200 hetan kapturasaun hafoin protestu kontra korupsaun no tenta tama iha resintu palรกsiu prezidensiรกl Malacanang nian iha Manila, Filipina.
Iha komunikadu ida iha Segunda-feira dadeer, polรญsia rejionรกl hatete katak enkuantu maioria manifestante sira iha loron antes ne’e halo asaun pasรญfiku, halibur iha Ponte Ayala no Mendiola “maske la provoka, maibe sai violentu tebes”.
“Manifestante sira asalta ofisiรกl polรญsia sira ho fatuk, manifestante sira sunu motor, halo vandalizmu no na’ok estabelesimentu negรณsiu ida,” deklarasaun ne’e hatete.
Nia hatutan tan katak polรญsia kaer suspeitu na’in 244, entre sira 103 mak konsidera menoridade.
Tuir dadus, mais ou menus ofisiรกl na’in 131 hetan kanek iha konfrontu, entre sira balun “grave tebes”, maibรฉ oras ne’e halo hela tratamentu mรฉdiku.
Relata hosi Manila, Barnaby Lo esplika katak iha Segunda-feira dadeer, parte polisia halo kontrolu makaas iha lokal manifestasaun.
“Eskola sira taka, restrisaun ba menรณr sira impoin ona tanba investigasaun sira ba alegasaun korrupsaun iha projetu kontrolu inundasaun nian kontinua, hein katak sei iha tan protestu,” Lo hatete.
Protestu ne’e envolve ema liu 33,000 ne’ebรฉ halibur iha parke istรณriku no monumentu demokrasia nian iha Manila inklui sira ne’ebe la’o iha luron ba arena manifestasaun.
Polรญsia hatete katak sira uza gรกs lakrimojรฉneu hodi halakon sira ne’ebรฉ rega grafiti iha didin, hamonu poste besi, harahun painรฉl vidru no estraga pousada.
Portavรณs polรญsia rejionรกl, Major Hazel Asilo, hatete ba ajรฉnsia notรญsia AFP katak to’o agora laiha ida hosi sira ne’ebรฉ hetan kapturasaun maka fo sira-nia razaun ka “ema ruma selu sira atu halo ida-ne’e”.
Manifestante sira marxa hasoru ofisiรกl polรญsia sira hafoin estraga blokeiu durante protestu ida ne’ebรฉ denunsia saida maka sira bolu korupsaun ne’ebรฉ iha ligasaun ho projetu sira kontrolu inundasaun nian, iha Manila, Filipina, 21 Setembru 2025.
Antes neโe, protestu mosu iha nasaun aziรกtiku sira seluk, inklui Indonรฉzia, Nepal, no Timor-Leste iha semana hirak ikus neโe tanba konduta governu nian no korrupsaun.
Ba filipinu sira, krรญtiku iha nasaun aumenta dezde fulan-Jullu hafoin Prezidente Ferdinand Marcos Jr deskobre projetu infraestrutura fantasma sira durante diskursu ida kona-ba nasaun nian.
“Ha’u sente ladi’ak katak ita moris iha kiak nia laran no ita lakon ita-nia uma, no ita-nia futuru enkuantu sira halibur rikusoin boot ida hosi ita nia impostu sira ne’ebรฉ selu sira-nia karreta luxu sira, viajen sira ba rai-li’ur no tranzasaun korporativu sira ne’ebรฉ boot liu,” ativista estudante Althea Trinidad hatete ba ajรฉnsia notรญsia The Associated Press.
Tuir Departamentu Finansas, ekonomia Filipina nian kalkula katak lakon to’o peso biliaun 118,5 ($2bn) hosi tinan 2023 to’o 2025 tanba korrupsaun iha projetu sira kontrolu inundasaun nian.