BREAKING NEWS

๐—ž๐—ผ๐—บ๐˜‚๐—ป๐—ถ๐—ฑ๐—ฎ๐—ฑ๐—ฒ ๐—›๐—ฎ๐—ธ๐—ถ๐—ฎ๐—ธ ๐—œ๐—ธ๐—ฎ๐—ป ! ๐— ๐——๐—ฅ๐—›๐—– ๐—ž๐—ผ๐—น๐—น๐—ฒ๐˜๐—ฎ ๐—œ๐—ธ๐—ฎ๐—ป-๐—ก๐—ถ๐—น๐—ฎ ๐—›๐—ฎ๐—บ๐˜‚๐˜๐˜‚๐—ธ ๐Ÿฎ๐Ÿฐ.๐Ÿฌ๐Ÿฌ๐Ÿฌ ๐—œ๐—ต๐—ฎ ๐—Ÿ๐˜‚๐—ฟ๐—ผ

Imajem : MDRHC Kolleta Ikan-Nila iha postu administrativu Luro, 24/10/2025.

SAPNewsTL, Lautem: Ministerio Desenvolvimento Rural e Habitaรงรฃo Comunitรกria (MDRHC) liu hosi Diretor Direรงรฃo Nacional Inovaรงรฃo Promoรงรฃo e Capacitaรงรฃo (Sigla – DNIPC) Manuel Maria dos Santos kolleta ikan nila husi grupu produtivu sira iha Postu Administrativu Luro Suku Wairoque Aldeia Soba.

Denilia Soares – SAP News

Iha intrevista ho Diretor Nasional Inovaรงรฃo Promoรงรฃo Capacitaรงรฃo, Manuel Maria dos Santos hateten grupu produtivu sira presiza nafatin hetan asistensia tรฉknika husi Tรฉkniku no Fasilitador sira atu hasa’e sira-nia kuiรฑesimentu iha hakiak ikan nian atu sira bele hetan rendimentu hodi hadia ekonomia familia.

“Jeralmente grupu la’o di’ak, nafatin presiza ita-nia tekniku sira oinsa hanorin sira para halo di’ak liu tan, ida ne’e faze primeiru ministeriu apoiu, hein katak tekniku sira iha ne’e, fasilitador sira nafatin hanorin grupu sira liuliu sira ne’ebe hakiak ikan hodi bele melhora sira-nia kuรฑesimentu atu iha kapasidade hakiak ikan di’ak liu tan”.

“Oinsa sira rasik bele hetan rendimentu husi hakiak ikan ne’e, sira bele dezenvolve sira-nia ekonomia familia no aldeia”. Dehan Diretor Nacional Inovaรงรฃo e Capacitaรงรฃo ba SAPNews iha Soba, 24/10/2025.

Diretor ne’e hatutan osan ne’e povu nian no osan liu husi mina, osan ne’e governu jere liu husi dezenvolvimentu rural atu apoiu no fo kbiit ba grupu sira hotu ba CDA iha Timor laran tomak para oinsa bele utiliza osan ne’ebe mak iha hodi haforte ekonomia no ai-han iha sira-nia uma laran para bele sustentavel no bele hetan rendimentu.

“Agora ita hanesan Ministรฉriu, ita buka hela meius hotu para oinsa maka kanaliza produtu sira ne’ebe maka inan aman sira no grupu sira hakiak, la’os ikan de’it maibe iha karau,bibi,fahi no manu, ita nafatin koordena para oinsa bele fasilita atu dezenvolve fali korente merkadu ida ba sira-nia produtu to’o iha sosa nain sira, ne’e mak agora iha postu ita identifika ona grupu balun ne’ebe mak hakarak sosa”.

“Centro Dezenvolvimento Aldeia (CDA) balun ne’ebe kria ona sentru komersiu ida ne’e oportunidade di’ak ba inan aman sira atu bele fasilita no kanaliza sira-nia produtu ne’e ba sentru para sentru ne’e mak buka fali merkadu para oinsa sira-nia produtu bele hetan osan ne’e mak ita-nia hakarak”. Tenik Diretor Manuel

Diretor Manuel fundamenta MDRHC liu husi orsamentu ne’ebe mak iha husi subvensaun pรบblika ne’e hakarak orsamentu ne’e bele fo fali rendimentu no sustentabilidade tanba ne’e presiza transforma kolam sira husi tradisional ba modernu.

“Kolam barak maibe depende ba grupu sira, maibe nafatin enkoraja ba grupu sira bele hakiak ikan ne’e ho di’ak ho tekniku ne’ebe mak iha ho osan ne’ebe mak sei apoiu, ita hakarak kolam ne’e modifika ba modernu, para rendimentu ne’e labele hein fulan haat ka lima maibe rendimentu ne’e fulan rua tolu bele hetan, ida ne’e hanesan esperensia ida, ita hakarak mellora tan kolam ne’ebe mak di’ak, ita bele hetan ikan ne’ebe ho kuantidade bo’ot no kualidade diak”. Nia relata

Iha fatin hanesan, Tekniku Espesializadu Julio Moreira informa aktividade kolleta ikan nila ne’e hala’o iha Soba representa Aldeia sira seluk ne’ebe mos hakiak ikan iha Postu Luro hamutuk 24.000 resin.

“Bazeia ba programa MDRHC ne’ebe hala’o iha Postu Luro, iha grupu Leilari hakiak ikan hamutuk rihun haat, laos Aldeia Soba ne’e de’it maibe iha mos iha Aldeia seluk hanesan Iutu iha rihun sia, Suku Baricafa iha rihun neen atus lima, Suku Luro iha rihun rua atus rua resin, Suku Lacawa iha rihun rua atus rua resin no Aldeia ida iha Suku Afabubo iha atus rua resin iha ne’ebe grupu hakiak ikan liu husi programa ministeriu ida ne’e ninian iha Postu Luro hamutuk rihun ruanulu resin haat liu (24.000) maka hakiak iha Postu Luro laran tomak”. Tรฉkniku esplika

Tรฉkniku Julio akresenta “Ohin ami kolleta ona ne’e ita hala’o iha Aldeia Soba Suku Wairoque, iha Postu Luro laran tomak ita kolleta ona, iha fatin seluk hanesan Suku Lacawa, Luro no Barikafa ne’e mais ou menus ita hakiak tuir tekniku ona katak kolam ne’e ita halo husi simente ho ninia tekniku ne’ebe iha, primeira vez, foin mak Aldeia Soba hakiak ikan iha Suku Wairoque, komunidade antuziasmu tebes, sira hakarak halo luan tan kolam hodi hakiak ikan barak liu tan iha fatin ida ne’e”. Julio hato’o

Nune’e mos, Koordenador MDRHC Munisรญpiu Lautem Ildefonso Ribeiro husu ba hakiak nain sira atu independente hodi produz rasik fini no produz rasik hahan ikan nian hodi hamenus osan ba operasional hodi bele dezenvolve grupu para hetan rendimentu hodi hasa’e ekonomia familia.

“Kontinua habo’ot kolam ikan hodi hakiak halo barak tan no oinsa indenpendensia aihan ikan nian, kuda hahan ikan nian hodi bele dezenvolve rasik ikan nia hahan, bele produz fini rasik entaun ladun hasai osan barak ba operasional hodi futuru ba diak liu tan, grupu hakiak nain sira tenke independente iha hahan no fini hodi dezenvolve ekonomia liu husi hakiak ikan”. Nia hameno

Entretantu, Xefe Grupu Leilari Joaquim Pereira sente orgullu no agradese tanba programa husi Ministeriu Dezenvolvimentu Rural bele fo benefisia direta ba sira hodi sira bele halo jestaun ba sira-nia grupu.

“Ami nu’udรกr grupu sente orgullu tanba programa ne’e di’ak, programa ne’e benefisia direta ba ami povu ida ne’e, ami agradese, ami hetan apoiu orsamentu husi Ministeriu Dezenvolvimentu Rural hodi hakiak Ikan Nila”. Joaquim subliรฑa

Xefe grupu ne’e mos haklean ” Fini ami hola hamutuk rihun haat nulu ho osan dolar atus rua ruanulu, ami hakiak durante fulan lima ami kolleta no faan ona kilograma atus ida sanulu resin ho nia osan hamutuk dolar atus tolu hitu nulu, kona-ba hahan ikan nian ami kalkula ba fulan lima ninian ne’ebe hamutuk saku sanulu resin haat ho nia osan dolar kada saku dolar haatnulu resin hitu”. Nia sublinha

Enkuantu, partisipa iha koilleta ikan nila ne’e maka Diretor Nacional Inovaรงรฃo Promoรงรฃo e Capacitaรงรฃo husi Ministeriu Dezenvolvimentu Rural no Habitasaun Komunitaria hamutuk ho Tekniku no Fasilitador sira iha Postu Luro, Autoridade Suku no Aldeia hamutuk ho grupu produtivu no komunidade sira.

TAGS
Share This

COMMENTS