Pontifíse : Rona, Hanoin & Halo ! Tau Matan Ba Ema Ki’ak & Promove Damen

Imajem : Santu Padre Papa Francisco

SAPNewsTL : Durante vizita Sua Santidade Papa Francisco iha Indonezia, loron 05 Setembru 2024, Sua Santidade husu ba sarani katólika sira hodi rona no moris tuir Na’i Maromak nia evanjellu.

“Primeiru rona liafuan tanba buat hotu mai husi rona, loke ita-nia an ba Na’i, simu prezente folin-boot amizade nian ho Na’i Maromak. Importante liu mak moris tuir liafuan ne’ebé ita simu, la’ós de’it sai rona-na’in mamuk no bosok ita-nia an rasik (Tiago 1:22); atu labele foti risku hodi rona de’it ho ita-nia tilun no la husik Nai nia liafuan tama iha ita-nia fuan, muda ita nia hanoin no asaun sira ne’ebé ita halo”.

“Na’i nia liafuan ne’ebé fó no ida ne’ebé ita rona presiza sai moris atu bele muda moris, sai inkarnasun iha ita-nia moris. Atitude bázika rua “rona liafuan no hamoris liafuan”,reflete iha evanjellu ne’ebé foin haklaken primeiru rona liafuan. Evanjelista haktuir mai ita katak ema barak hale’u Jesus no “hakarak rona Maromak nia liafuan” (Lucas 5:1). Sira buka Nia, sira hamlaha no hamrook ba Maromak nia liafuan no sira rona ida-ne’e repete iha Jesus nia liafuan sira”.

Papa Fransisco fó hanoin hikas “agora senáriu ne’e repete dala barak iha evanjellu ne’ebé hateten mai ita katak ema nia fuan buka nafatin lia-loos ne’ebé bele hakonu no satisfás ninia hakarak ba ksolok, labele satisfás ita de’it ho ema nia liafuan, kritériu mundu nian no julgamentu mundu nian”.

“Ita presiza nafatin naroman ida husi leten atu fó naroman ba ita-nia hakat sira, bee moris nian ne’ebé hamate hamrook dezertu klamar nian, konsolasaun ida ne’ebé la dezanima tanba mai husi lalehan no la’ós husi tranzitóriu mundu nian. Iha tranziénsia nia leet liafuan ema nian, iha nesesidade ba Maromak nia liafuan, bússola úniku ba ita-nia viajen ne’ebé iha kanek no lakon barak nia leet, iha kapasidade atu orienta ita ba sentidu loloos moris nian”.

“Maun-alin sira, ita keta haluha ida-ne’e, dixípulu ida nia knaar dahuluk la’ós atu hatais vestidu espirituál perfeitu iha li’ur, ka halo buat estraordináriu sira ka hala’o empreendimentu boot sira. Pelu kontráriu, pasu dahuluk konsiste ita hatene koloka an hodi rona liafuan úniku ne ebé salva, katak Jezús nia liafuan. Hanesan ita haree iha epizódiu Evanjellu nian, bainhira Mestre sa’e Pedro nia ró atu dook uitoan hosi tasi-ibun, nune’e bele haklaken di’ak liután ba ema-lubun (kf. Lukas 5:3)”.

“Ita-nia moris fiar nian hahú bainhira ita ho haraik-an simu Jesús iha ita-nia moris, fó fatin ba Nia, tau ita-nia an iha rona ba Maromak nia liafuan no husi ne’ebá ita reflete, nakdoko, no muda. Iha tempu hanesan, Maromak nia liafuan ezije atu inkarna loloos iha ita tanba ne’e ita simu bolun atu moris tuir nia liafuan”.

Santo Padre konta “Defaktu, hafoin Jesus haklaken hotu tiha ba ema-lubun husi ró laran, nia fila ba Pedro no dezafia nia atu foti risku hodi aposta iha liafuan ida-ne’e: “Tau ba bee kle’an no soe imi-nia rede atu kaer ikan” (v. 4). Maromak nia liafuan la hela de’it hanesan ideia abstratu furak ida ka emosaun momentu ida de’it. Maromak nia liafuan ezije mudansa iha ita-nia perspetiva, hodi permite ita atu muda ita-nia fuan ba Kristu nia fuan, Nia bolu ita atu brani soe rede Evanjellu nian ba tasi mundu nian, “halai iha risku atu moris domin ne’ebé nia hanorin ona mai ita ne’ebé nia fo moris”.

“Na’i, ho kbiit ne’ebé lakan husi ninia liafuan, konvida ita atu loke dalan moris nian, atu hadook an husi tasi-ibun sira ne’ebé paradu husi toman aat sira, husi ta’uk no laran-manas, ita brani atu moris foun ida. Klaru, sei iha nafatin difikuldade no razaun sira atu hatete lae, Mai ita haree dala ida tan ba Pedro nia atitude: mai husi kalan susar ida bainhira nia la kaer buat ida, kole no laran-kraik, maibé, envezde hela hanesan paralizadu iha sentidu vaziu nian ka hetan difikuldade husi nia fallansu rasik, nia dehan: “Mestre, ami serbisu maka’as kalan tomak no la hetan ikan ida. Tuir Ita-Boot nia orden, haʼu mós sei soe rede sira-neʼe. Hafoin, akontese buat ruma ne’ebé hakfodak, katak milagre ró ne’ebé nakonu ho ikan to’o besik mout (kf. v. 7)”.

“Maun-alin sira, bainhira hasoru knaar oioin moris loroloron nian hodi hasoru bolun ne’ebé ita hotu sente atu hari’i sosiedade ida ne’ebé justu liu hodi la’o ba oin iha dalan dame no diálogu nian, ne’ebé kleur ona iha Indonézia, ita dalaruma sente labele, sente todan husi kompromisu boot hanesan ne’e, ne’ebé la sempre produz rezultadu sira ne’ebé hein, ka ita-nia sala sira ne’ebé parese difikulta ita-nia viajen moris nian. Maibé, ho haraik-an no fiar hanesan Pedro, husu mós mai ita atu labele sai dadur ba ita-nia fallansu sira, no envezde hateke ba ita-nia rede mamuk sira, hateke ba Jesus no tau fiar iha Nia”.

“Ita sempre bele foti risku atu sai ba tasi klean no soe fali rede sira, maski bainhira ita liu ona kalan ida fallansu nian, tempu deziluzaun nian bainhira ita la kaer buat ida. Santa Teresa de Calcutá, ne’ebé ohin loron ita selebra nia memória, tau matan la kolen ba ema kiak sira, promove dame no diálogu, dala ida dehan: “Bainhira ita la iha buat ida atu fó, mai ita fó buat ida ne’ebá no hanoin, maski imi la ko’a buat ida, nunka kole atu kuda”.

“Ha’u mós hakarak dehan ba imi, ba nasaun ida-ne’ebé iha arkipélagu furak no diversu, keta baruk atu sa’e ró no soe imi-nia rede sira, keta kolen atu mehi no hari’i fali sivilizasaun ida dame nian! Brani nafatin atu mehi kona-ba maun-alin sira”.

Santu Padre kontente tebes vizita Indonésia, país ne’ebé furak tebes, maibé presiza reforsa relasaun sosial sira iha nasaun refere.

“Indonézia hanesan nasaun ida ne’ebé sei dezenvolve hela, no buat ida ne’ebé karik presiza atu dezenvolve mak relasaun sosiál sira. Ha’u kontente tebes ho ha’u nia vizita ba nasaun ne’e. Furak tebes!”.

Jornalista : Marciana Da Conceição