Dékade Ida ! Lasama : “Keta Sura Kolen Hodi Fo Todan Fali Ba Ema Seluk”.

Imajem : Fernando Lasama de Araújo. Foto : Social Media

SAPNewsTL : Fernando Lasama de Araújo moris iha loron 26 fulan Fevereiru tinan 1963, iha Suco Manutasi, Distritu Ainaro. La Sama ema Katóliku ne’ebé estuda ona estudu pós-graduasaun sira iha área Ambiente nian iha Universidade Melbourne, Austrália (2000-2001) no lisensiatura iha Fakuldade Arte nian iha Universidade Udayana, Denpasar, Indonézia hosi tinan 1985 to’o 1991.

Marciana da Conceição – SAPNews

Bainhira nia sei idade joven, nia hetan esperiénsia rasik hosi operasaun estranjeiru no forsa okupasaun sira, Fernando La Sama kontribui ho estóiku no desizivu ba restaurasaun independénsia no konstrusaun estadu timoroan nian.

Fernando La Sama de Araújo nia korajen no determinasaun atu liberta nia rain sai evidente tebes. Nainhira, iha loron 20 fulan Juñu tinan 1988, nia ko-funda RENETIL (Rezisténsia Nasionál Estudante Timor Lorosa’e), organizasaun ne’ebé nia kaer kargu nu’udar Sekretáriu-Jerál to’o tinan 2000.

Lasama ninia espíritu kombate no determinasaun ne’ebé la nakdoko akompaña nia durante nia dadur iha prizaun Indonézia nian, iha ne’ebé nia kaer iha loron 24 fulan-novembru tinan 1991 to’o loron 24 fulan-marsu tinan 1998.

Fulan balun hafoin nia transferénsia ba povoasaun Cipinang iha tinan 1992, eis-Prezidente Estadus Unidus Amérika, Jimmy Carter, fó onra ba Fernando La Sama de Araújo ho Prémiu Direitus Umanus Reebok nu’udar rekoñesimentu ba nia partisipasaun iha luta ba independénsia no hasoru violasaun direitus umanus iha Timor-Leste.

Ohin, Loron 02 Fulan Juñu 2025, povu Timor-Leste lakon prezensa ba dékada ida, líder jerasaun foun, Eis Sekretariu Jeral RENETIL, Eis-Prezidente Parlamentu Nasionál 2007-2012, Eis Partidu Demokrátiku (PD) saúdozu Fernando Lasama de Araújo ne’ebé hakotu nia jornada moris iha Dili, 02 Juñu 2015.

Relembra fila fali Saúdozu Lasama, hili naran lasama tanba nia lakohi atu ema sama ninia povu, nia nunka fo ulun atu ema sama, nia la sama duni, tan nia la fo dalan atu ema halo violasaun hasoru ninia povu.

Wainhira Fernando Lasama lidera Rezisténsia Nasional Estudante Timor Leste (RENETIL) luta kontra invazor Indonesia iha 1975-1999 ne’ebe halo povu Timor-Leste terus, tanis, no mate iha ukun ne’ebé nakonu ho ditadura, diskriminasaun no violasaun direitus humanus.

Iha nasaun Indonesia, Fernando Lasama de Araújo Dehan :

TIMOR POR TE, MOREREI, katak TIMOR BA Ó, HA’U SEI MATE, DIAK LIU LAKON TÍTULU, DUKE LAKON HA’U NIA RAIN“.

Durante ukun rasik aan, iha loron 10 fulan Juñu 2001, Lasama hamutuk ho nia kompañeiru da luta sira hari’i Partidu Demokrátiku (PD), nia eleitu sai Presidente Partidu Demokrátiku husi 2001-2015, iha Primeiru Guvernu Konstitusional Fernando Lasama asume pasta hanesan Vise Ministru Negosiu Estranjeiru no kooperasaun

Iha tinan 2007, saudozu Lasama asume kargu hanesan Presidente Parlamentu Nasionàl husi 2007 to’o 2012, inklui wainhira Timor-Leste enfrenta krize iha tinan 2005 to’o 2008, saúdozu Lasama asume kargu hanesan Presidente Repúblika interinu hodi rezolve krize 2006 ne’ebé hafahe ba Timor Lorosa’e no Timor Loromunu.

Saudozu Fernando Lasama servisu makas tebes oinsa suku fila fali unidade Nasionàl sai Timor ida deit iha hun ida, abut ida, rai Timor ida de’it.

Iha momentu ne’ebe difisil saúdozu Lasama, hamosu liafuan ida dehan, “A Dignidade Minha Não Loto Mais, Do Que A Dignidade da Nação, katak Ha’u nia Dignidade La Aas Liu, Dignidade Nasaun Nian”.

Iha tinan 2012 to’o 2015, Fernando Lasama de Araújo asume kargu hánesan Vise Primeiru Ministru iha governu dalimak, tuir mai, Primeiru-Ministru Kayrala Xanana Gusmão deside halo remodelasaun iha tinan 2015.

Iha momentu ne’ebe halo remodelasaun husi V Guvernu ba VI Guvernu Konstitusional, Saúdozu Lasama asume esponsabilidade hanesan Ministru Edukasaun, hafoin kaer kargu ne’e hodi hala’o misaun la to’o tinan ida, Maromak bolu hikas Lasama iha Loron 2 Fulan Juñu 2015.

Saúdozu Lasama hasai liafuan hánesan, “KETA SURA O NIA KOLEN HODI FO TODAN FALI BA EMA SELUK, JERASAUN FOUN TENKE HADIA AAN HODI PREPARA BA FUTURU NASAUN, HA’U NIA MATAN SEI LA DUKUR, WAINHIRA PROBLEMA EDUKASAUN SEIDAUK REZOLVE“.

Iha Loron 2 Fulan Juñu 2015, molok hakotu iis, wainhira transporta husi Suai-Covalima mai kapitál Dili hodi halo tratamentu emerjénsia iha Hospital Nasionàl Guido Valadares (HNGV), iha dalan, Saúdozu Fernando Lasama de Araújo tatoli katak, “IMI HAREE MALU BÁ TANBA NASAUN PRESIZA IMI”.

Lia murak ne’e fanun lider Nasional, lider Polítiku, líder organizasaun, líder jovens sira hotu no timoroan hotu hodi haree malu no luta kontinua ba konstrusaun Estadu Direitu no Demokrátiku liliu hadia povu nia moris ho justiça, prósperu, solidáriu, unidu, fraternu ne’ebe láiha diskriminasaun no lá husik ema ida iha kotuk.

Saudozu Fernando Lasama de Araújo, ba hamutuk ho Maromak, la’o ho Maromak no hela ho Maromak haraik matak malirin no tau matan ba povu doben Timor-Leste.

Minutu ida hakmatek ba Saudozu Fernando Lasama de Araújo

Share This

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )