Dom Virgílio Ho Laran Triste Husu Sarani Reza Ba Papa Francisco

Imajem : Dom Virgílio Cardeal do Carmo da Silva iha Lesidere, Díli, 21/04/2025

SAPNewsTL, Díli : Santidade Papa Francisco hakotu ona nia peregrinasaun moris iha mundu hodi fila hilas ba Aman Maromak nia kadunan santu iha 7:35 dader oras Vatikanu, 21 Abril 2025, Dom Virgílio Cardeal husu sarani hotu hodi reza ba Amu Papa.

Dom Virgílio Cardeal do Carmo da Silva hateten, Santu Padre hakotu iis iha oras dader 7:35 (Oras Vatikanu), Nia parte sente triste tanba lakon ona Amu Papa Francisco iha mundu.

“Ho laran triste, ha’u konfirma ba povu Timor tomak liu-liu sarani doben sira hotu konaba Sua Santidade Papa Francisco ne’ebe hakotu iis, simu direitamente telfone hosi Vatikano mai hosi Monsenhor Marco Sprizzi fó hatene mai katak Amo Papa nia iis kotu, tuir oras Roma Italia ninian tuku 7:35”.

“Ita hotu sente triste tanba fulan hirak liu ba ita sente ninia prezensa iha ita nia leet. Bainhira nia fila hosi Timor repete nafatin liafuan dehan katak “ha’u nia fuan ne’e iha hela Timor, ha’u nia domin iha hela Timor”, liafuan ne’e nia la koalia iha fatin barak, maibe iha Timor nia espresa ninia liafuan ida ne’e mai ita sarani”. Dehan Virgílio Cardeal do Carmo da Silva iha Lecidere, 21/04/2025

Kardeal Virgílio hatutan, Santu Padre nia vizita halo povu Timor-Leste sente tebtebes ninia domin.

“Loos duni katak nia vizita ita foti hela nia fuan maibe ita mos sente tebtebes oinsa Papa Francisco ninia domin mai timoroan sira iha momentu nia prezensa durante loron tolu iha ita nia leet”.

“Nu’udar ema ita hotu laran triste no todan tanba lakon Papa ida ne’ebe ita hotu hadomi maibe nia mate loos iha loron Paskoa ninian. Tan ne’e hakarak konvida sarani sira mai ita hotu reza ba nia”.

Dom Virgílio sublinha Dioseze idak-idak sei marka loron ida atu halibur kada Dioseze iha idak-idak nia Doiseze atu halo mos misa espesial ida ba Amo Papa.

“Ba sarani hotu ne’ebe hakarak atu lori ai-funan ruma no oinsa atu reza liu-liu Dili ninian, ita konvida sarani sira hotu, iha monumentu Lecidere, iha Nain Feto nia ain hahu aban tuku 10 ba oin, sira ne’ebe hakarak halo orasaun espesial ruma ba Nain Feto konvida sarani sira mai deit iha monumentu Lecidere, iha Nain Feto nia oin hodi tau Ai-funan no halo orasaun”. Nia husu

Enkuantu iha loron Domingu dadeer, iha 20 fulan-Abril 2025 maske Papa Francisco ho kondisaun moras, maibé apóstolu Francisco hala’o sorumutu privadu badak iha uma Santa Marta ho Vise-Prezidente Estadus Unidus Amerika, James David Vance.

Sorumutu ne’e hala’o ba minutu balu no sai hanesan oportunidade ba povu ne’ebé kontente iha Pascoa.

Portantu iha ambitu selebrasaun santa paskoa nian Papa Francisco hato’o lia menon “Urbi et orbi” ba sarani katolika sira iha mundu tomak atu hametin fiar ba maromak liu-husi festeza paskoa

“Pascoa no Festa Moris Nian!”

Lia-menon “Urbi et orbi” (ba sidade Roma no ba mundu) husi apóstolu Francisco iha loron selebrasaun Paskua nian lee husi Mons. Sr. Ravelli, Mestradu ba Selebrasaun Liturgika Pontifiku. Husi Basilika Vatikanu Baltiku, Pontifika hatudu ema rihun ba rihun ne’ebé laran-metin iha serbisu São Pedro no hakarak “Feliz Pascoa.”

“Kristu moris hi’as ona, Iha lisaun ne’e, ita-nia moris la’ós atu mate, maibé atu hetan moris. Natal no festa moris nian, Maromak kria ita atu moris no hakarak ema moris hi’as fali “

Anunsiu esperansa ne’e sai forte liután ohin loron tanba ita haree konflitu oioin ne’ebé akontese iha fatin oioin iha mundu. Irmaun ida husi rai-Fransa hatete: “Dala barak mak ita haree violénsia hasoru feto ka labarik sira, ne’ebé halo nia juramentu rasik:

“Ohin ha’u hakarak ami atu fila fali hodi iha esperansa no fiar ba ema seluk” no “atu hetan esperansa ba dame no oportunidade sira” tuir mai Aman Santu lista nasaun no rejiaun oioin ne’ebé iha konflitu, husi rai santu. Iha parte seluk, apóstolu Paulo hato’o ninia juramentu dame nian ba Mediu Oriente tomak, ba parte súl husi Caucasu no ba ema Afrika ne’ebé vítima violénsia. Iha Azia, Francisco hanoin kona-ba Myanmar, ne’ebé aleinde konflitu armadu ne’e sofre konsekuénsia husi rai-nakdoko.

“La iha dame no la iha desarmamentu ne’ebé loos nesesidade ba ema ida-idak atu asegura sira-nia defeza rasik, labele transforma ba kompetisaun kilat jerál ida,” hatutan Pontifika.

Pontifíse akresenta renova pedidu rekursu sira ne’ebé disponivel atu uza hodi ajuda ema ne’ebé laran-maus, kombate hamlaha no promove inisiativa sira ne’ebé promove dezenvolvimentu.

Papa hateten: “Iha tempu ne’ebá, sira ne’ebé hari’i futuru, la’ós atu habelar mate.”

Biografia Santu Padre Papa Francisco

Santu Padre Papa Francisco ho naran los, Jorge Mario Bergoglio moris iha nasaun Argentina, Buenos Aires, 17 Dezembru 1936 hosi Aman Mario Jose Bergoglio husi Italia (1908-1959) no Inan Regina Maria Sivori husi Italia (1911-1981).

Jorge Mario Bergoglio hala’o nia estudu iha Colegio Maximo De San Jose (Argentina), Estudu Filozofia no Teologia San Minguel (Argentina), Institutu Teologia no Filozofia Milltown (Irlandia), no hala’o estudu ba mestradu Filozofia no Teologia Sankt Georgen (Alemanha).

Jorge Mario Bergoglio hatan ba Maromak nia bolu (Ordenasaun Saserdotal) iha loron 17 Dezembru 1969, simu Ordenasaun Episkopál (fiar metin iha na’i ka bispu) iha 27 Junhu 1992, Liu tiha tinan neen, Nia sai bibi atan kreda nian (Arsebispu) iha tinan 1998, tuir mai simu kna’ar Cardeal iha loron, 21 Fevereiru 2001 husi Papa João Paulo II iha Argentina.

Hala’o misaun Cardeal durante tinan 12, Jorge Mario Bergoglio hetan konfiansa sai Susesor São Pedro (Papa) ba dala atus rua neennulu resin-neen (266) iha loron, 13 Marsu 2013. Agora servisu nu’udar Amu-Papa, soberanu hosi Sidade Vatikanu, Nia nu’udar Bispu dahuluk husi Roma sai membru ida husi Sosiedade Jezús nian (Jezuita sira), Papa dahuluk husi Amérika, Hemisfériu Súl, no dahuluk ne’ebé moris ka bo’ot iha li’ur Europa nian dezde Papa Gregório III iha sékulu VIII.

Iha nia moris, Papa Fransisco hatudu ba públiku ninia simplesidade, haraik-an, fiar an, énfaze ba Maromak nia mizerikórdia, vizibilidade internasionál nu’udar papa, preokupa tebes ema kiak sira, no kompromisu ba diálogu interrelijiozu.

Nia hetan kréditu ho aprosimasaun ida ne’ebé ladún formál ba papadu duké nia antesesór sira, wainhira hili atu hela iha uma bainaka nian Domus Sanctae Marthae duké iha apartamentu papal sira iha Palásiu Apostóliku nian ne’ebé uza hosi papa sira uluk. Nia mantein katak Igreja tenke nakloke liután no akollidu. Nia la apoia kapitalizmu ne’ebé la iha frenu, Marxizmu ka versaun marxista sira hosi teolojia libertasaun nian.

Francisco mantein Igreja nia hanoin tradisionál sira kona-ba abortu, kazamentu, ordenasaun feto nian, no selibatu kleru nian. Nia kontra konsumerizmu no apoia asaun kona-ba mudansa klimátika, foku hosi nia papadu ho promulgasaun hosi Laudato si (ekolojia).

Iha diplomasia internasionál, Papa Francisco ajuda restaura temporariamente relasaun diplomátika kompletu entre Estadus Unidus no Kuba, apoia kauza refujiadu sira nian durante krize migrasaun sira iha Europa no Amérika Sentrál. Desde 2018, nia sai hanesan oponente vokál ida ba neo-nasionalizmu.

Ninia papadu tau énfaze ida iha kombate abuzu seksuál hosi membru sira kleru nian hodi halo relatóriu sai obrigatóriu no responsabiliza sira ne’ebé la konsege halo.

To’o ohin loron, Lider Supremu Igreza Katólika Mundiál hala’o ona viajem apostólika ba dala 46°, hafoin vizita país sira iha Asean hanesan Indonésia, PNG, Timor-Leste no Singapura, antes Luxemburgo no Bélgica iha fulan Setembru tinan 2024.

Papa Francisco ne’ebé halo ona tinan ualunulu resin-ualu (88), kondisaun saúde ne’ebé labele la’o no hamrik kleur, uza de’it kadeira roda maibe la lakon ispíritu vontade no responsabilidade hodi servi, vizita, advokasia, haklaken lialos no fó sasin kona-ba MaromakMaromak.

Aliende ne’e Sua Pontífise ne’e mós defende paz, estabilidade, fraternidade, diálogu, toleránsia no respeitu mutual iha nivel nasionál, rejionál no internasionál.

Santu Padre hahú hetan moras no grave iha loron 14 Fevereiru no hakotu iis iha loron 21 Abril 2025, Papa Francisco lakon vida ho idade 88 tanba antes ne’e sofre moras pneumonia bilateral.

Kamara Imprensa Santa anunsiu katak iha loron Quinta 23 Abril 2025 tuir orden ezequiarum romani pontificis, sei trasfere apóstolu Francisco nia mate isin ba Basilika Vatikanu.

Tuir komunikadu ne’ebe SAPNews asesu liu husi Vatican News iha minutu balun liu ba informa kona-ba lalaok tramsferensia kadaver Sua Santidade Papa Francisco ka Jorge Mario Bergoglio ba Basilika Vatikanu atu fó onra ba sarani kristaun katolika iha mundu tomak.

Depois apóstolu Francisco mate, tuir Orden Ezequiarum Romani Pontificis iha kalan ne’e, 21 Abril, iha tuku 20 lokraik, kadinal prezide númeru mate no tau isin iha kaixa laran.

Iha loron Kinta-feira, loron 23 Abril 2025, sei hala’o transferénsia husi Aman Santu nia mate-isin ba Basilika Vatikanu, hodi fó onra ba ema fiar-na’in hotu, tuir modalidade sira ne’ebé sei define no komunika aban, hafoin kongregasaun kardiál primeiru.

Kamara Imprensa Santa Iha relatóriu katak selebrasaun no rituál kanonizasaun Eukaristiku ba Beato Carlo Acutis sei hala’o iha loron 27 Abril 2025, loron Domingu II Paskua ka Maromak nia Mercy, suspende iha okaziaun Juventude Adolesenti nian.

Jornalista : Marciana da Conceição

Share This

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )