Kriasaun “Banco do Nosso Futuro” Sei Benefisia Veteranu & Povu

Imajem : MACLN Gil da Costa “Oan Soru” & Governador BCTL Helder Lopes iha resintu MACLN Comoro, Quinta-feira, 04/09/2025.
SAPNewsTL, Díli : Desde fulan Janeiru 2020 to’o Agosto 2025, veteranu sira kontribui orsamentu ba konta bankaria Fundu Dezenvolvimentu Veteranu (FDV) hamutuk 55 milhoens, hodi prioritiza ba kontrusaun Banco do Nosso Futuro (BNF) ne’ebe sei benifisia ba familia martiris, veteranu no publiku
𝐌𝐚𝐫𝐜𝐞𝐥𝐚 𝐌𝐞𝐫𝐲 & 𝐆𝐮𝐢𝐥𝐡𝐞𝐫𝐦𝐢𝐧𝐨 𝐑𝐚𝐦𝐨𝐬 — 𝐒𝐀𝐏𝐍𝐞𝐰𝐬 𝐓𝐋
Ministru Asuntu Kombatente Libertasaun Nasionál (MACLN sigla Portugués) Gil da Costa “Oan Soru” hateten, kada fulan veteranu sira kontribui 30$ ba fundu dezenvolvimentu veteranu, tanba bazeia ba deliberasaun, Kongresu Nasionál Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál (CCLN) iha tinan 2019.
“Deliberasaun uninamidade fó kbi’it ba Sekretáriu Estadu Asuntu Kombatente Libertasaun Nasionál, hetan kompetensia hodi husu veteranu sira, hahu iha fulan janeiru 2020 to’o Agostu 2025 veteranu sira apoiu 55 milhoens ba iha FDV mai husi osan 30$ kada veteranu”.Dehan Ministru Oan Soru, liu husi nia diskursu iha lansamentu edifisiu Banco do Nosso Futuro, iha resintu MACLN Comoro, Quinta, (04/09/2025).
Ministru Oan Soru salienta, Banku do Nosso Futuru mak banku ida ne’ebé kria husi ideolojia ne’ebe veteranu sira rekomenda ba Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál (CCLN) iha Timor-Leste, ho objetivu atu ajuda kombatente, veteranu no publiku sira iha futuru.
“Apenas atu haktuir istoria balun kona-ba pasajen, esforsu saida mak veteranu sira halo, ohin hodi eziste banku ida la naran banku veteranu, maibé naran Banco do Nosso Futuro, motivasaun saida mak ita halo buat ida ne’ebe la proteje husi lei maibé nakfilak ba proteje husi lei, motivasaun hari’i BNF mai husi hanoin ema veteranu sira-nian” Dehan Oan Soru
Governante ne’e aprofunda, prosesu ideolojia no motivasaun mai husi veteranu sira nian hanoin durante tempu naruk, hanesan iha tempu rezistensia ema barak laiha esperansa katak sei ukun an kalae, hanesan mós prosesu ba hari’i banku liu husi sosializasaun iha 13 munisipiu no konsultasaun estrutura rezistensia tomak no ikus halo sosializasaun haleu postu adminitrativu 65 iha territoriu tomak.
“Ita la’o haleu postu adminitrativu hotu hodi husu opiniaun no aseitasaun hodi hetan lejitimidade liu husi kongresu CCLN nian ne’ebe hala’o iha fulan dezembru 2019, entaun ideia ne’ebe ita bo’ot sira rekomenda ohin ita hahu lansamentu banku ida ho naran BNF hanesan reflesaun ba pasadu, esforsu ne’ebe veteranu sira halo” Tenik Ministru Gil.
Ministru Oan Soru dehan, rekomendasaun veteranu sira iha 13 munisipiu husu ba ministériu katak, osan ne’ebe ministériu ko’a prioritiza ba asuntu importante tolu (3), primeiru hodi hari’i Universidade ida, Segundu, hari’i Hospital no terseiru hari’i Banku ba veteranu sira.
“Sira rekomenda mai ami katak, bele glae ami nia osan ne’e, hodi hari’i Universidade para ami nia oan sira eskola, bele klae ami-nia osan hodi hari’i Hospital para ami tratamentu no ami nia osan ne’e hodi hari’i banku ida para husik hela heransa ba futuru”.
Nia hatutan, durante prosesu sosializasaun parte ministériu informa ba veteranu sira katak, ita bo’ot sira bele sai nain ba osan maibé sei la sai nain ba jestor osan.
“Entaun, saida mak ita bele halo ita tenki buka ema intelektual no profisional sira, atu jere ita-nia osan no ita nain tau matan hodi kontrola, karik buat ruma ladiak ita hato’o mensajen liu husi Governador banku sentral nian” Nia hakotu.
Iha fatin hanesan, Governador Banku Sentral Timor-Leste Hélder Lopes afirma, nia parte hato’o apresiasaun ba CCLN tanba bele hetan lisensa husi Banku Sentral Timor-Leste hodi hari’i edifisiu Banco do Nosso Futuro.
“Ha’u ho orgullu hambrik iha ita-boot sira-nia oin iha eventu importante ida ne’e, tanba prosesu ne’e kleur CCLN ho suporta husi governu liu husi Ministeriu Asuntu Kombatente Libertasaun Nasionál nian, sira konsege hetan lisensa husi Banku Sentral”.
Dirijente Banku Sentral ne’e hatutan, prosesu lisensiamentu ba inisia banku laos fasil maibé veteranu sira konsege hetan lisensa husi banku sentral hodi hari’i banku ida hanaran Banku do Nosso Futuro.
Hélder afirma, Banku do Nosso Futuru sei sai instituisaun finanseiru ida ne’ebé fó oportunidade ba povu atu simu kreditu, hodi buka renda, investe iha setor agrikultura, komérsiu no setor sira seluk ne’ebe ajuda povu hadia ekonomia familia, mai husi esforsu no resposta ne’ebe veteranu sira halo.
“Prosesu la’os fasil maibé sira konsege hetan autorizasaun, primeiru esforsu ne’ebe ami halo hamutuk ho ministétiu, iha ne’eba iha pergunta tolu (3) ne’ebe ami husu ; primeiru ami husu ita bo’ot sira iha osan kalae, segundu sé mak atu jere banku ne’e no terseiru banku ne’e atu halo saida, sira konsege responde duni pergunta sira ne’e hotu” Dehan Hélder.
Lideransa Banku Sentral fundamenta, lansamentu edifisiu foun Banku do Nosso Futuru sei fó benifisiu direta ba veteranu no publiku tuir matenek ne’ebe veteranu sira funda, tanba CCLN rasik iha osan.
“Ami nia pergunta primeiru sira hatan, ami iha osan hafoin ami chek, sira iha osan duni, tanba iha Timor entermus instituisaun so iha instituisaun tolu (3) mak riku iha Timor ida mak governu tanba governu iha fundu mina rai, rua (2) mak Institutu Nasionál Seguransa Sosial, tanba nia iha fundu rezerva seguransa sosial tolu (3) mak CCLN tanba nia iha fundu investimentu veteranu”.
Nia haktuir esforsu koletivu ne’ebe CCLN halo sei sai instituisaun finanseiru ida ne’ebe diak, tanba hetan jestaun husi intelektual no profisional timoroan sira.
“Ami husu pergunta primeiru sira dehan ami sei la jere banku ida ne’e maibé ami fó ba profisional sira mak jere, tanba ne’e mak sira tau duni ema profisional sira no iha komitmentu hodi kontinua rekruta profisional no jestor sira”.
Enkuantu, estimasaun orsamentu konstrusaun edifisiu Banco do Nosso Futuro, aproxima hamutuk millaun lima (5) dolar amerikadu, ne’ebe mai husi fundu dezenvolvimentu veteranu sira kada fulan, kontribui 30$ kada pessoa.
Rekorda fali katak, iha loron hitu (7) fulan Julhu 2025, Governu Konstitusional da sia liu husi Vice-Primeiru-Ministru no Koordenador Ministru Asuntu Ekonomiku no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay hamutuk ho Ministru Asuntu Kombatente Libertasaun Nasionál, Gil Monteiro “Oan Soru, no Governador Banku Sentral Timor-Leste, Hélder Lopes, ofisialmente hala’o serimonia lansamentu fatun dahuluk ba projeitu kostrusaun edifisiu Banco do Nosso Futuro iha Colmera Dili.