Viqueque : Kondisaun EBF Dotlita Aat, Jacob Hanorin Mesak Husi Klase 1⁰-4⁰ Anu

Imajem : Professor Jacob da Cruz, ko’alia ho Jornalista SAPNewsTL, iha nia kna’ar fatin, Suku Wani-Uma,  Sexta(11/10/2024).

SAPNewsTL, Viqueque – Durante tinan barak ona professor Jacob da Cruz ho fuan boot mesak deit hanorin estudante husi primeiru ano-kuatru ano iha Ensinu Basiku Filial Dotlita(EBF Dotlita), ne’ebe localiza iha Aldeia, Alaoli, Suku Wani-Uma, Postu Administrativo Uatu-Karbau Municípiu Viqueque.

Manorin Jacob da Cruz hateten, eskola EBF Dotlita, hahu konstroi iha tinan 2003 hodi hahu fasilita matéria bá estudante sira iha rezidensia professor nian, hafoin liu tinan balun, komunidade sira kria inisiativa hodi hari’i uma simples ida ho intensaun bele akumula estudante sira.

“Iha tinan 2003, momentu ne’e ha’u sai katekista haree katak labarik sira iha knua ne’e kuaze 50 pessoas mak abandona, la asesu ba edukasaun,entaun ha’u registu sira nia naran no fo ba padre hodi husu tulun liu husi igreja maibe padre rezeita tamba ho rajaun igreja la iha osan”.Dehan Professor Jacob da Cruz, ba Jornalista SAPNews TL, iha nia kna’ar fatin, Sexta(11/10/2024).

Nia salienta, Eskola EBF Dotlita inisia iha tinan 2003, ho nia profesores hamutuk nain rua deit, hahu serbisu voluntariu, laiha insentivu, hafoin liu tinan ida NGO balun kontratu professor nain rua ho insentivu 60 dolar kada fulan.

“Momentu eskola ne’e la iha orsamentu maibe ha’u bolu professor Salvador hodi mai hanorin ho voluntáriu no tama ona ba tinan 2004 mak ONG balun mai fo kontratu ha’u tinan ida (1), ho orsamentu 60 dolar kada fulan, maibé ho vontade no dedikasaun ami prontu sakrifika an hodi fahe esperiensia ba estudante sira ne’ebe izoladu no la asesu ba edukasaun”. Nia konta

Professor Jacob fundamenta, insentivu ne’ebe mak nia hetan uza hodi sosa ekipamentu atu halo konstrusaun ba eskola ho nia medida sala rua (2), hodi uza ba prosessu aprendijazen,

“Osan 60 dolar ne’ebe mak ha’u hetan, iha hanoin ida atu halo konstrusaun eskola provizóriu. nune’e ha’u fo hateten inan aman sira no konsellu suku, sefe suku no sefe aldeia lima(5), no ami ba halo konstrusaun eskola ho sala da aula rua(2). orsamentu ne’ebe mak ha’u hetan hau selu ema, sosa kalen, no ekipamentu sira seluk. Eskola ne’e hau hamutuk ho inan aman sira hodi servisu voluntariu”. Nia informa

Manorin ne’e hatutan, kondisaun EBF Dotlita ne’ebe mak konstrui husi II Governu iha tinan 2006, oras ne’e enfrenta problema menus fasilidade hanesan kadeira ho meza no kondisaun eskola nian hanesan uma kakuluk, no moru protesaun hahu aat ona.

“Eskola ne’e apoiu husi pakote pasta mutin, husi II governu no tinan barak ona ne’ebe nia kondisaun mos aat hotu ona, nia didin sira aat no kalen ne’ebe mak taka fruzu hotu ona, menus profesores no fasilidade iha eskola falta meza, kadeira ba estudante sira inklui mos eskritóriu ba professor, aleinde ne’e fasilidade hirak ne’e haris-fatin no be mos lá iha”. Nia informa

Imajem : Kondisaun Ensinu Basiku Filial Dotlita(EBF Dotlita), ne’ebe localiza iha Aldeia, Alaoli, Suku Wani-Uma, Postu Administrativo Uatu-Karbau Municípiu Viqueque.

Nia haktuir sente todan tebes, bainhira nia mesak de’it hanorin estudante hatumutuk turma haat (4), maibe ho dedikasaun, tan hakarak oan sira sai susesu no senti dezenvolvimentu, nia hatudu oin midar hamnasa ba estudante sira, hodi enkoraja estudante sira atu labele lakon esperansa hodi aprende.

“Ami nain rua (2), mak hanorin iha eskola ne’e maibe professor ida (1), nia ho idade mais avansadu entaun nia labele hanorin no agora ha’u mesak mak hanorin iha eskola ne’e no ha’u sente katak hanorin mesak ne’e todan, tamba halo kontrolu ba estudante sira mos difisil tebes, maibé ha’u nia motivasaun mak ne’e, ita luta ba ukun rasik an mai husi ideolojia polítika ne’ebe nakonu ho estratejia pozivu sira sai desizaun koletiva hodi reforsa Falintil sira, sai brani, foti desizaun, kontra invazaun, entaun ha’u mos fiar la lakon vontade atu espresa matenek ne’ebe ha’u iha ba estudante sira”. Nia sublinha

Entaun, liga ba ohin loron Povu Timor-Leste investe makas iha setor edukasaun, konseitu edukasaun la defini ema riku ho kiak nia oan, kualker se deit mak iha potensia boot iha vontade, iha espiritu nasionalismu hodi aprende, nia sei hetan benifisiu tamba matenek ne’e la eskolha, se mak diak liu no se mak riku no kiak liu, maibé matenek ne’e igual ba ema hotu-hotu.

Tenik Professor Jacob, ho espiritu nasionalismu ne’ebe nia iha, nia parte nafatin inspira estudante sira atu labele lakon esperansa, atu nune’e iha futuru mai, matenek ne’ebe estudante sira hetan bele, sai fonte hodi hatutan, matenek ba ema hotu-hotu.

“Tanba ne’e estudante sira ne’ebe iha area izoladu, ida ne’e matenek ne’ebe ha’u iha ha’u fahe ba sira, aban bairua sira la’o mak sira haree sira senti, bainhira sira kaer metin esperensia ne’ebe ha’u fahe ba sira, ha’u fiar katak, buat sira ne’ebe sira simu husi ha’u, iha futuru mai ha’u laiha estudante oan sira ne’e mak sei hatutan eskola ida ne’e ba oin, karik sira sai ema ne’ebe intelektuias, sira bele sai hanesan autoridade suku, Aldeia Postu no Munisipiu”.

Nia haktuir materia ne’ebe nia parte oferese ba estudante sira tuir matadalan Ministériu Edukasaun (ME) nian, hanesan materia literasia no numerasia ho versaun tuir lian ofisial Tetun ho Portugués, hodi fasilita ba estudante primeiru anu to’o kuatru ano.

Entretantu, EBF Dotlita lokaliza iha Aldeia Alaoli, Suku, Wani-uma Postu Administrativu, Watu-Karbau, Munisipiu Viqueque, ho nia sala de aula tolu (3), klase primeiru ano estudante, nain neen (6) segundu ano estudante nain (9), terseiru ano estudante nain (6), no kuatru ano estudante nain (5), total estudante 26 no profesores nain ida (1) de’it.

Jornalista: Marcela Mery da Costa

Share This

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )