๐๐ผ๐บ๐๐ป๐ถ๐ฑ๐ฎ๐ฑ๐ฒ ๐๐ฎ๐๐๐ฒ๐บ ๐ฐ.๐ฌ๐ฌ๐ฌ ๐ฆ๐ฒ๐ถ ๐๐๐ฒ๐๐ ๐๐ฒ๐ฒ-๐ ๐ผ๐ผ๐ ๐๐ผ ๐๐๐ฎ๐น๐ถ๐ฑ๐ฎ๐ฑ๐ฒ

Imajem : Ministru Obras Pรบblicas (MOP) assina kontratu ho kompanha kontraktor kona-ba fornesimentu bee-moos iha Lautรฉm, 31/10/2025
SAPNewsTL, Lautรฉm : Bee Timor-Leste, Empreza Publika (BTL, E.P) asina ona kontratu implementasaun ba projetu melloramentu sistema bee-moos iha Munisรญpiu Lautรฉm ho osan montante liu $17.1 Miliaun Dolares Amerikanu.
Daniel da Silva – SAPNewsTL
Projetu ho durasaun tinan tolu (3) ne’e finansia hosi Emprรฉstimu Banku Dezenvolvimentu Islรกmiku (IDB) ho valรณr boot liu $17.1 Miliaun Dolares Amerikanu.
โ
“โTuir planu, projetu ne’e sei garante asesu bee moโos ho kualidade ba konsumu durante oras 24 (ruanulu-resin-haat) ba loron hitu (7) iha semana ida, hodi benefisia uma kain besik 4,000 iha Lautรฉm”. Dehan Presidente BTL.EP Gustavo Da Cruz ba jornalista sira iha Lautem sexta,31/10/2025.
โ
โServisu implementasaun projetu ne’e sei hala’o hosi kompaรฑia Beching Urban Constructions, no supervizaun ba kualidade no progresu hetan apoia hosi Konsultรณr Internasionรกl hosi Koreia ne’ebรฉ halo joint venture ho kompaรฑia nasionรกl Donsions.
โ
โ”Ba komunidade iha Munisรญpiu Lautรฉm, sira sei hahรบ loke torneira iha uma laran hodi hemu bee. Iha fontanรกriu pรบbliku sira mรณs bele hemu bee direitamente, tanba bee ne’e ita halo tratamentu ba bee hemu nian. Ba kapitรกl munisรญpiu sira, ita dezenha ona atu bee ne’ebรฉ fornese sai bee hemu hotu,” dehan Prezidente BTL, E.P.
โ
โProjetu ne’e estimasaun sei benefisia uma kain hamutuk 3,915 (ka besik 4,000 uma kain) ho populasaun totรกl 39,873 iha kapitรกl munisรญpiu Lautรฉm. Ho estimativa ida, durasaun sustentabilidade ba kualidade bee ne’e sei bele sustenta populasaun toโo tinan 2040.
โBTL sei garante fornesimentu bee ne’ebรฉ sufisiente no kualidade, be’e matan sei mai hosi Bee PAPAPA, no mรณs halo backup ho perfurasaun bee rai okos hamutuk posu hitu (7), ho kapasidade totรกl besik 99 litru kada segundu.
โ
โ”Projetu ida-ne’e mos ita sei instala Sistema SCADA, katak bainhira ita-nia nasaun tomak seidauk iha sistema ne’e no halo kontrolu manuรกl de’it. Ho Sistema SCADA, sei iha Kontrolu Room ida atu haree bee iha parte ne’ebรฉ mak presaun tun, nune’e bele kontrola de’it husi Kontrolu Room,” esplika
โ
โIha konstrusaun ne’e, sei harii Reservatรณriu (Tanke) hamutuk lima (5) ho totรกl kapasidade 4,400 metrus kรบbiku, no sei instala kanu transmisaun ho tipu kanu rua (kanu HDPE no kanu Daktai Aรฉro) ho naruk besik 94 kilรณmeter iha sidade laran.
โ
Nia hatutan, โ”Projetu iha Munisรญpiu Lautรฉm ne’e di’ak, tanba ita hetan ona lisensamentu husi ANLA hotu, liga ba ai-horis no komunidade sira. Komunidade uma kain neen (6) mak hetan afeta, maibรฉ BTL rezolve hotu ona, nune’e projetu ne’e prontu ona ba implementasaun,” nia hateten.
โ
โTuir planu BTL iha planu atu kontinua dezenvolvimentu iha territรณriu nasionรกl inklui halo planu lansamentu iha Munisรญpiu Manufahi no halo inaugurasaun iha kapitรกl postu administrativu sira hanesan Ossu, Zumalai no seluk tan.
โ
โ”Governu foin primeira vez investe iha setรณr bee ba iha kapitรกl munisรญpiu Lautรฉm ho Munisรญpiu Manufahi. Ba munisรญpiu sira seluk, inklui Kapitรกl Dili, sei iha prosesu preparasaun hodi ba implementasaun,” afirma Prezidente BTL, E.P.
โ
Prezidente BTL ne’e sublinha katak meta tuir Planu Estratรฉjia Dezenvolvimentu Nasionรกl 2011-2030 (PEDN 2030) mak atu garante komunidade tomak asesu ba bee hemu to’o tinan 2030.
โ
โ”Hahรบ agora, Governu tau ona osan atu bele investe, BTL hahรบ halo nia dezenvolvimentu komesa mellora iha kapitรกl postu sira, ita abranje hotu kapitรกl postu sira, depois ita ba fali iha suku no aldeia sira,” nia hateten.
โ
Nia mรณs husu ba komunidade Lautรฉm atu hatudu kooperasaun ne’ebรฉ di’ak ho kompanha sira hodi fo susesu ba projetu bee-moos iha munisipiu.
โ
โ”Husu ba komunidade Lautรฉm atu kopera nafatin ho empreza ne’ebรฉ implementa projetu no tรฉkniku sira. Kuandu sistema la’o no iha interrupsaun ruma, favor labele fura arbiru. Fรณ hatene ba ami-nia kordenadรณr no tรฉkniku iha munisรญpiu atu sira ba haree. Labele bee la mai, ida-idak sobu de’it nia dalan,” Nia apela
โ

