BREAKING NEWS

๐—™๐—•๐—ข ๐—ž๐—ฟ๐—ถ๐˜๐—ถ๐—ธ๐—ฎ ๐—จ๐—ก๐——๐—œ๐—Ÿ, ๐—”๐˜€๐—ฒ๐—ฑ๐—ถ๐˜‚ ๐—›๐—ฎ๐—ณ๐—ฟ๐—ฎ๐—ธ๐˜‚ ๐—˜๐˜€๐˜๐—ฎ๐—ฑ๐˜‚ ๐—›๐—ฎ๐—ฟ๐—ถ’๐—ถ ๐—ฆ๐—ผ๐˜€๐—ถ๐—ฒ๐—ฑ๐—ฎ๐—ฑ๐—ฒ ๐—œ๐—ด๐˜‚๐—ฎ๐—น & ๐—œ๐—ป๐—ธ๐—น๐˜‚๐˜‡๐—ถ๐˜ƒ๐˜‚

Imajem : FBO realiza konferensia imprensa kontra asรฉdiu seksual iha UNDIL, Jardim 5 Maio, 23/10/2025

SAP News TL, Dili : Frente Buibere Oan (FBO) realiza konferรฉnsia imprensa kontra hahalok asรฉdiu seksual ne’ebe prรกtika husi predator s*ksual balun hasoru feto neโ€™ebรฉ akontese no buras iha Universidade Dili (UNDIL) no Universidade Nasionรกl Timor Lorosaโ€™e (UNTL).

Frente Buibere Oan nu’udar organizasaun politika hodi halibur no hakuak movimentu feto sira atu sai forsa hodi revelde ideia patriarkal, pratika violasaun hasoru feto no hanehan feto ho poder atu labele ko’alia sai lialoos.

Portavoz FBO Deonizia da Silva afirma, kazu asรฉdiu s*ksuรกl buras iha instituisaun akadรฉmiku ne’ebe komete husi dosente, nia konsidera hafraku estadu nia luta hari’i sosiedade ida igual, inkluzivu no ekidade.

“Kazu asรฉdiu seksual ne’ebe akontese no buras iha espasu akademiku neสผebรฉ halo husi oknum dosente sira balun, hanesan iha UNDIL inklui UNTL kontribui ba hafraku estadu nia luta ba hari’i sosiedade ida igual, inkluzivu no ekidade”. Nia subliรฑa.

“Frente Buibere Oan hakarak bolu ita hotu nia atensaun hodi hamrik hamutuk no luta kontra hahalok ne’e no fล‘ ita nia-solidaredade umanitaria ba vรญtima sira atu kontinua hamri’ik firme hodi deklara lia-los ba pรบbliku”. Hateten Portavoz FBO Deonizia da Silva iha Jardim 5 Maio Kolmera, 23/10/2025

Porta voz ne’e hatutan, “Ita-nia vรญtima sira hetan presaun makaas husi autรณr no defensor predator sexual, neสผebรฉ tenta ataka vitima sira ho maneira irasional sira-hanesan dadaun, halo husi estrutura Universidade Dili hasoru vitima asediu s*xual, maski autor rasik rekoรฑese aktu neสผebรฉ nia halo”.

RBO halo kritika nakloke ba Universidade hotu-hotu liu-liu UNDIL hodi labele proteje predator sexual sira no labele tolera maibe tenke foti medida hodi ezonera autor refere husi universidade.

“Ami halo kritika nakloke ba Universidade hotu liu-liu UNDIL ba desizaun estrutura universidade neสผebรฉ proteje autรณr asedu sexual ne’e lalos no krime tanba autor ne’e hetan ona xamada atensaun bebeik-inklui mรณs hetan suspensaun hosi parte kompetente sira hanesan: Dekanu fakuldade siรฉnsia politika no estrutura UNDIL, maibรฉ predator kontinua prรกtika nafatin hasoru estudante feto sira, lolos universidade labele tolera no ezonera ema ne’e”.

FBO husu atu universidade tenke ezonera predator s*xual sira, bainhira la halo maka pรบbliku labele nonok, hamutuk sai lian ida hodi kria espasu seguru ba vitima, feto no labarik feto hodi livre iha kualker violรฉnsia.

“Bainhira universidade la halo ida ne’e, mak pรบbliku labele nonok, ita hotu iha responsabilidade no dever moral atu hamutuk sai lian ida hodi kria espasu seguru ba vitima, feto no labarik sira no sosiedade Timor hotu atu livre husi forma kualker violรฉnsia sira hotu”.

Frente Buibere Oan (FBO) hamutuk ho vรญtima hotu, inan aman, eroรญna no feto timoroan hotu ho lian makas no forte hakarak ejije ba:

  1. Estrutura UNDIL atu foti medida ida adekuada ida ne’ebรฉ mak suporta ba vรญtima no ezonera ema sei mak pratika hahalok abuzu s*xual sira inklui predatรณr s*xuรกl ho inisial LR.
  2. Parlamentu Nasionรกl no mรณs Governu atu avalia fila fali lei sira kontra violasaun sexual, abuzu sexual no violensia domestika, neสผebรฉ seidauk proteje didiak vitima sira, liu-liu feto no labarik.
  3. Husu ba Ministeriu Ensino Superior Siencia no Kultura hodi foti papel ne’ebรฉ liga ho politika Zero toleransia ba asรฉdiu seksual iha espasu akadรฉmiku.
  4. Husu ba Sekretariu estadu igualdade no inkluzasaun atu labele nonok deit ba problema ne’ebe feto hasoru inklui asediu s*xual-tanbรก Governu aloka OJE ho montante kada tinan bรก sensivel jรฉneru atu garante seguransa ba ema hotu liu-liu feto iha fatin pรบbliku sira.
  5. Husu ba funsaun pรบblika atu foti medida adekuada hasoru funsionรกriu neสผebรฉ uza nia poder hodi viola no abuza feto
  6. Husu bรก ANAAA atu tetu kona-ba akreditasaun ba universidade ida ne’e no fรณ atensaun ba estrutura universidade sira ho seriedade hodi garante univeridade ida seguru no kualidade.
  7. Husu ba tribunal atu foti desizaun ida justu no imparsial atu ema hotu senti justisa iha Estadu Direitu Demokrรกtiku ida ne’e laos ho perguntas intimidasaun ba Vitima.
  8. Husu ba entidade hotu, hanesan movimentu juventude sira, akademista, lider relijioju no povu tomak atu labele nonok ba pratika asediu s*xual neสผebรฉ kontinua buras iha sosiedade nia let-la merese ona atu ita nafatin fo biban ba t*rorista seksual-kontinua abuza feto nia isin tuir sira-nia hakarak.

FBOB dejeju Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN bele kontinua fรณ modelu ba povu no lider hotu sira iha Associaรงรฃo Sudeste Aziatiku (ASEAN) kona-ba prinsรญpiu demokrasia, liberdade no direitu umanu.

TAGS
Share This