BREAKING NEWS

๐—ฆ๐—œ๐—ฅ ๐—ž๐—ฒ๐˜€๐˜๐—ถ๐—ผ๐—ป๐—ฎ ๐—Ÿ๐—ถ๐˜ƒ๐—ฟ๐˜‚ “๐—ฅ๐—ฎ๐—ท๐—ฎ ๐—ฉ๐—ฒ๐—ฟ๐—ฟ๐—ถ๐˜€๐—ถ๐—บ๐—ผ, ๐—ฆ๐—ฎ๐˜†๐—ฎ ๐— ๐—ฎ๐˜๐—ถ ๐—จ๐—ป๐˜๐˜‚๐—ธ ๐—ž๐—ฒ๐—บ๐—ฒ๐—ฟ๐—ฑ๐—ฒ๐—ธ๐—ฎ๐—ฎ๐—ป” ๐—ก๐—ฎ๐—ธ๐—ผ๐—ป๐˜‚ ๐—›๐—ผ ๐— ๐—ฎ๐—ป๐—ถ๐—ฝ๐˜‚๐—น๐—ฎ๐˜€๐—ฎ๐˜‚๐—ป & ๐—ฃ๐—น๐—ฎ๐—ด๐—ถ๐—ฎ๐—ฟ๐—ถ๐˜€๐—บ๐˜‚

Imajem : Associaรงรฃo Ira-Lalar hala’o konferensia imprensa iha Farol, 09/10/2025.

SAP News TL, Dรญli : Asosiasaun Ira-LaLar (ASIR) hamutuk ho familia vitima masakre Muapitine konsidera, Autor Livru Sergio Paulo Quintas, viola prinsipiu no rekezitu akadรฉmiku iha prosesu halibur dadus hodi manipula istรณria masakre Muapitine katak, autor nia aman rasik Verrisimo Dias Quintas mate tanba independรฉnsia maibรฉ autor nia aman inklina iha asasinatu Muapitine hodi oho saudozu Alberto dos Santos.

Tuir informasaun klaridade ne’ebe hatoโ€™o husi Portavรณs Asosiasaun Ira LaLar, Joaviano Salves Reis katak, tรญtulu hosi livru ne’ebรฉ ho versaun indonesia katak “Raja Verrisimo Dias Quintas, Saya Mati Untuk Kemerdekaan” nunka refleta ba kaputulu VI ne’ebรฉ hakerek kona ba Masakre Muapitine ho razaun Verissimo Dias Quintas mรณs nu’udar autor ne’ebรฉ oho Saudozu Alberto dos Santos iha loron ualu ( fulan dezembru tinan 1983.

“Autor ba Livro Sergio Paulo Dias Quintas viola prinsipiu rekezitu akadรฉmiku iha prosesu halibur dadus, tanba autor deskreve la honestidade no laiha sensibilidade umana durante entrevista ho familia vitima masakre muapitine” Dehan Portavรณs ASIR ba Jornalista sira, Iha Sekretรกriadu Jerasaun Patriota Farol, Quinta-feira, (09/10/2025).

Portavรณs ASIR hatutan, Iha kapitulu VI pagina 54 eskritor livru manipula istรณria hodi sita katak Muncul Bupati Lautem Claudio Viera, lalu berdiri di podium dan berbicara kepada masyarakat bahwa lima orang ini akan dibunuh sekarang juga oleh Pancasila, maibรฉ informasaun los ne’ebe sasin moris sira deklara katak la’os Pancasila mak oho Saudozu sira maibรฉ autor livru nia aman rasik Verrisimo Dias Quintas hamutuk autor sira seluk mak oho vitima nain lima (5) durante asasinatu iha suku Muapitine.

Nia hatutan, iha livru kapitulu VI paragrafu 2 (pajina 55) autor sita katak “Penduduk yang hadir panik, semuanya sudah diatur dan direncanakan oleh pihak militer indonesia, maibรฉ ASIR klarifika katak, planu oho saudozu nain lima ne’e hosi delegasaun ne’ebe mai hosi Lospalos ne’ebe kompostu husi Bupati inklui mรณs Verrisimo Dias Quintas.

Ho faktus hirak ne’e mak wanhira saudozu Angelo da Costa husu autorizasaun asistรฉnsia mรฉdiku ba dampos kontinua ba kodim 1629, maibรฉ Bupati responde katak atu mate mรณs hakoi no moris mรณs hakoi, entaun saudozu Angelo da Costa sei husu tan ba militar Indonesia atu tiru mate nia molok hakoi maibรฉ militar Indonezia rezeita ikus mai saudozu Angelo da Costa hakoi moris de’it.

“Ami haree katak autor livru manipula istรณria masakre Muapitine hodi deskreve iha livru katak nia aman rasik Verrisimo Dias Quintas la envolve iha asasinatu Muapitine, maibรฉ autor nia aman inklui mรณs hanesan suspeitu hodi oho saudozu Angelo da Costa, Lino Xavier, Alberto dos Santos, Leonel Oliveira no Alvaru Freitas”.

Iha Kapitulu VI iha paragrafu haat (4) (pajina 56) “Armando Ribeiro, yang dipaksa untuk membunuh Lino Xavier, Francisco Pinto dipaksa untuk membunuh Alvaro Freitas dan Liurai Verissimo Dias Quintas dipanggil untuk merbunuh Alberto dos Santos.

“Los duni katak autor nain rua 2 ne’ebe temi hosi Muapitine Obriga duni/di paksa loron ida antes hodi hotu-hotu marka prezensa iha Kantor Desa enkuantu Verrisimo Dias Quintas bolu/dipanggil hodi oho Alberto dos Santos tanba nia hola parte iha Delegasaun Bupati, ami simu informasaun husi sasin moris sira”.

Nia esplika, Autor sira ne’ebe simu orientasaun hosi Bupati Claudio Vieira hodi oho saudozu nain lima, laiha indikasaun nem iha reazen ruma hodi kontra instrusaun ne’ebe Bupati hato’o, sa tan Virisimo Dias Quintas tanba nia hola parte iha grupu Bupati, entaun iha momentu ne’eba Verrisimo hola parte iha bainaka espesial ne’ebรฉ populasaun muapitine simu nia ho arku, tebe no dahur inklui tara-tais, tanba nia nu’udar xefi suku Fuiloro, nia laos komunidade muapitine ne’ebe antes akontesimentu simu orientasaun.

Enkuantu Asosiasaun Ira LaLar hamutuk ho familia vitima konsidera katak, autor livru, Sergio Paulo Dias Quintas halo aktu plaziador iha sub tรณpiku “Pembantaian Muapitine 8 Desember 1983”. tanba iha sub topiku ida ne’e (pajina 58-66) koalia kona-ba biografia saudozu nain lima. Hafoin halo leitura, nota katak eskritor la’os halo deit plagiarizmu maibรฉ mรณs komete irregularidade no halo tradusaun falsu ikus mai muda tiha esensia hosi biografia no rezulta ba distorsaun istoria.

Portavรณs ne’e fundamenta, biografia ne’ebรฉ autor plagiador kopia ne’e, assosiasaun Ira-Lalar mak produs iha tinan 2023 iha ambitu komemorasaun Masakre Muapitine ba dala 40.

Tuir mai asessu ezizensia Asosiasaun Ira-Lalar no familia vitima masakre Muapitine.

  1. Husu ba fontes sira ne’ebe sita iha livru hanesan aktual Prezidente da Republika Josรฉ Ramos-Horta, Primeiru Ministru Kayrala Xanana Gusmao, no Sekretariu Jeral FRETILIN Mari Alkatiri atu verifika verasidade hosi livru, liu-liu kapitulu VI ne’ebe ko’alia kona-ba Masakre Muapitine.
  2. Familia kontinua ezije ba CNC no AMRT atu hatu’ur padraun ruma ba pessoal ou instituisaun ruma ne’ebe hakarak hakerek istoria luta rezistensia nian, nune’e labele halo distorsaun ba faktus istoriku sira, no rekomenda mรณs atu toma medidas ba livru ne’ebe Sergio Dias Quintas hakerek ne’ebe nakonu ho falsifikasaun.
  3. Familia ezije ba Sosiadade sivil sira atu defende diretu vitima sira iha tempu rezistensia inklui revitimasaun liu hosi publikasau livru ne’e.
  4. Husu ba Faluk no Oan Kiak no Jerasaun Patriota atu kontinua hamrik hodi apoiu familila vitima.
  5. Husu ba Defensor Publika atu husu responsabilidade ba Sergio Dias Quintas ne’ebe utiliza instituisaun estadu ba interese privadu.
  6. Husu ba Ministru Justisa atu hola medida imediata ba Sergio Dias Quintas ne’ebe utliza instituisaun estadu hodi halo distorsaun ba istoria no liu hosi publisidade halo terus tan vitima masakre muapitine interjerasional.
  7. Penerbit Lamaholot atu responsabiliza konteudu livru liu-liu iha kapitulu VI ne’ebรฉ nakonu ho manipulasaun.
  8. Assosiasaun Jornalista Timor-Leste atu verifika produtu jornalista nain rua (STL no Jakarta Post) ne’ebe la’o hamutuk ho autor livru iha prosesu entrevista ne’ebรฉ realiza iha loron 12 Marsu 2025, tanba sira iha publikasaun ga lae? Ga Sergio Dias Quintas utiliza sira nain rua hanesan kurtina hodi atinji ninia interese.
  9. Ezize ba Autoridade Munisipiu atu hasai imediatamente naran rua travesa Liurai Verisimo iha Lospalos Villa, tanba Lospalos oan iha Eroi barak teb-tebes ne’ebe merese liu atu bolu ba naran avenida rua, traves, beco no seluk-seluk tan.
  10. Husu ba pรบbliku atu labele konsumu informsaun falsu sira ne’ebe sita iha livru ho tรญtulu Raja Verrisimo Dias Quintas Saya Mati Untuk Kemerdekaan, kaputulu VI tanba nakonu ho manipulasaun no plagiarismu.
  11. Allende kapitulu VI, husu ba publiku atu kontesta wanhira konteudu hosi livru ne’e kontra faktus istoriku luta rezistensia nian.

Entretantu, familia vitima Masakre Muapitine Arlindo da Costa komfirma katak nia parte sei prosesa autor livru Sergio Paulo Dias Quintas, ba tribunรกl tanba familia identifika katak autor manipula faktus akontesimentu iha masakre Muapitine hodi deskreve katak nia aman rasik Verrisimo Dias Quintas mate tanba defende soberania Timor-Leste, maibรฉ autor nia aman mak suspeitu hodi oho vitima nain lima.

Hafoin notisia ne’e publika Mรญdia Sapnews seidauk halo komfirmasaun ho autor hakerek livru Sรฉrgio Dias Quintas tanba sei okupadu ho servisu seluk.

TAGS
Share This