Ativista Krítika De’it Laiha Solusaun ! PAM Ermera Prioritiza Problema Estrada, Saúde & Edukasaun

Imajem : Prezidente Autoridade Munisípiu Ermera José Martinho dos Santos iha Gleno, 13/03/2025.
SAPNewsTL, Ermera : Durante konsultasaun públiku ba identifikasaun prioridade Munisipiu, Presidente Autoridade Munisipiu Ermera (PAM-E), José Martinho dos Santos hateten objetivu husi konsulta ne’e hodi rona públiku nia preokupasaun hodi tau iha planu 2026.
“Objetivu husi konsulta ne’e atu rona públiku nia hanoin, nune’e bele sai referénsia ida ba planu orsamentu 2026, programa balu la’o tiha ona mais liu husi programa sira ne’ebe ita la’o ne’e maka ita identifika dehan buat balu seidauk la’o, ita ezije hosi tau osan iha manutensaun”.
“Manutensaun ba estrada, eskola, sentru saúde, hari’i uma ba ema profisionais saúde sira ne’ebe servisu liu iha area remota sira, buat sira ne’e hotu maka ita hanoin, la’os fatin para mai halo krítika halo debate iha ne’e, iha ne’e simplesmente somente para atu rona sidadaun nia hanoin oinsa ita atu ba oin”.Tenik PAM Ermera José Marinho dos Santos ba SAPNews iha Gleno, 13/03/2025.
Konsultasaun públiku ne’e entidade relevante sira hato’o problema ne’ebe tenki ho nia solusaun, nune’e bele tau iha planu orçamental liliu kona-ba estrada, saúde no edukasaun.
“Estadu tenki tau osan ba formasaun professores, rekrutamentu ba professores, mediku sira, analista ne’ebe presiza teb-tebes iha baze la’os ita mai dehan katak estrada aat hela, ita dehan estadu presiza tau osan ba estrada rurais ne’ebe halo koneksaun ida entre suku, aldeia mai iha postu ka munisipiu”.
José hatutan, “Ha’u haree hanoin balu hanoin ativista nian, hanoin ativista ne’e hakarak atu kritika deit no hatun deit maibe la iha solusaun ruma ida ne’e maka ita la dun konkorda, tenki mai ho solusaun ba problema ne’ebe akontese nune’e ema bele konsidera”.Nia sublinha
Orsamentu iha 2024 por Volta de 8.8 milhoes agora ita iha 2025 ita sae ba 12 milhoes, portantu iha orsamentu ne’e sa’e maibé ne’e laos atu responde buat hotu-hotu tanba makina estadu presiza la’o iha munisipiu.
“Projetu Programa Nasional Desenvolvimentu Suku (PNDS) ho projetu Planu Desenvolvimento Munisípiu (PDM) mak sai kompetensia munisipiu sira nian no projetu sira seluk ne’ebe tama iha kategoria balu emerjensia ne’ebe mak ministeriu sira mai diretamente halo implementasaun iha ne’e”.
“Projetu bo’ot sira hanesan estrada munisipais, estrada nasionais ne’e kompeténsia ministériu sira nia iha nasional hanesan dalan Glenu no Letefoho ne’e laos munisipiu nia kompeténsia, munisipiu hanesan fo deit informasaun ba públiku katak ita iha tinan ida ne’e iha fulan abril sei asina kontratu atu halo estrada”.
Lider munisipal ne’e informa, merkadu Gleno Munisípiu Ermera sei asina kontratu iha loron 17 fulan Marsu 2025.
“Merkadu Glenu horseik ministru hateten ona 17 de Marsu 2025, asina ona kontratu ho kompanha sira, ida ne’e mak munisipiu nia servisu atu fo hatene ba iha públiku, nune’e públiku la bele kestiona bebeik no la menta bebeik, maske ita tarde maibe programa sira ne’e mai dadauk ona”.
Fo hatene fali katak infraestutura ho eskala ki’ik ne’e iha PAM-E nia kompeténsia maibe projetu ne’ebe ho eskala bo’ot laos PAM-E sira nian.
“Tanba ne’e mak ita halo dadauk estrada iha suku liu husi PNDS nia programa, liu husi PDM ita halo kanalizasaun ba bee-moos, konstrusaun ba eskola, konstrusaun ba postu saúde, konstrusaun merkadu, ida ne’e ita sei halo hotu kedas no sira ne’ebe maka eskala kiik ne’ebe nia valor ne’e la liu husi $500 mil dolar, se liu husi $500 mil dolar ne’e ba kompetensia nasional”. Nia informa

Imajem : Xefe Suku Leimea Leten Justino Goncalves Tavares
Lideransa komunitáriu Xefe Suku Leimea Leten Justino Goncalves Tavares konsidera konsulta públiku ne’e importante tanba bele rona preokupasaun ne’ebe povu hasoru hodi bele solusiona ho lais”.
“Importante tebes tanba ami bele fo hanoin balu kona ba planu desentralizasaun ne’ebe daudaun IX governu halo, nune’e bele kompleta tuir planu tuir nesesidade povu nian liliu problema estrada”.

Imajem : Akademista Elderito Pinto Salsinha
Representante akademista, Elderito Pinto Salsinha dehan partisipa iha faze konsultasaun sidadania, governu atu mai rona komunidade sira nia lian hodi tau iha planu prioridade 2026 liliu iha orsamentu jeral do estadu ba munisipiu nian.
“Governu tenki tau orsamentu no hadia politika no estratejia ne’ebe diak hodi resolve problema komunidade Ermera”.hatete Elderito Pinto Salsinha ba SAP News TL iha Ermera
Lembra fali katak estrada ligasaun Gleno ba postu administrativu Letefoho no Ermera sei asina nia kontratu iha fulan Abril 2025, enkuantu estrada Atsabe, Hatulia A no Hatulia B seidauk tau iha planu.
Entretantu, konsultasaun públiku refere hetan partisipasaun maximu husi Sekretaria Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbanu (SEATOU) , linhas ministeriais,lideransa komunitariu, soseidade sivil, no akademista sira.
Jornalista : Conzita Mota