Halo Tinan XXV ! Rede Feto Reafirma Kontinua Luta Ba Direitu Feto & Labarik
Imajem : Prezidente Rede Feto hamutuk ho parseiru sira iha Salaun CNE Dili, 11/03/2025. Foto : Guilhermino Ramos.
SAPNewsTL, Díli : Komemora fundasaun ezistensia Rede Feto ba dala XXV, Prezidenti Rede Feto Timor-Leste Zelia Fernandes deklara, tinan ne’e Rede Feto reafirma nia pozisaun hodi fó kontinuidade ba luta feto nian no emansipasaun feto nian ne’ebe hahú 1974.
Prezidente Rede Feto Timor-Leste, Zelia Fernandes hateten tema ba tinan ida ne’e katak “Reafirma Komprimisiu Luta ba Direitu Feto no Labarik, igualidade jeneru hakbiit jerasaun feto sira tuir mai” diferente ho tinan kotuk, tanba Rede Feto iha preparasaun ba finalizasaun dokumentu politika ne’ebe aprova iha Kongresu Nasionál Feto Timor-Leste ba dala VIII.
“Ami laiha selebrasaun bo’ot tamba ita iha preparasaun ba konklui dokumentu politika Rede Feto nian, mesmu selebrasaun aniversáriu Rede feto nian halo hamutuk ho loron internasionál feto Timor-Leste nian”.Dehan Prezidente Rede Feto Zelia Fernandes, liu husi nia diskursu iha Salaun apuramentu CNE, Tersa (11/03/2025)
Zelia afirma, liu husi selebrasaun simples ne’ebe halo hamutuk ho Parseiru sira, Rede Feto mos festeza nia susesu sira ba advokasia ne’ebe durante ne’e feto maluk sira halo ona desde tempu rezistensia até 25 anos hafoin referedum.
“Iha ambitu ida ne’e ita hotu-hotu hamutuk ho ita feto maluk sira selebra ita nia susesu, entaun Rede feto mos halo reflesaun ida kona-ba dezafiu no obstákulu ne’ebe feto sira kontinua hasoru iha situasaun aktual”. Dehan nia
Fundasaun Rede Feto, ko’alia kona-ba susesu sira ne’ebe feto potensial sira ultrapasa hodi fó sentimentu tomak halo reflesaun ida klean ba feto maluk sira ba asuntu sosial ne’ebe akontese iha Hospital Násional Guido Valadare (HNGV) hanesan ahi kontinua mate, falta bee-moos fo impaktu ba inan feton sira atu tur ahi.
“Liu husi Kongresu Nasionál Feto Timor-Leste nian ba dala VIII ne’ebe inklina feto potensial sira iha Timor-Leste, Rede Feto identifika katak sentru saúde sira iha Timor-Leste falta medikamentu, infraestrutura bazika bee no sameamentu, eletrisidade falta mos ekipamentu sira ne’ebe bele trata ita nia feto maluk sira bainhira besik atu partu liu-liu iha area rurais”.
Tuir nia, Rede Feto nota katak setor edukasaun mos hasoru dezafiu barak, estudante balun abandona eskola, labarik sira kontinua tur iha rai hodi aprende, entaun situasaun sira ne’e hotu enkoraja feto maluk sira atu halo reflesaun.
“Rede Feto hamutuk ho movimentu feto sira kolabora ho diak liu tan hodi luta ba situasaun sira ne’ebe ita nia feto maluk sira hasoru, entaun ho tema ba tinan ida ne’e, ita laiha duvida ba kontribuisaun no papel importante feto nian iha prosesu libertasaun nasionál”.
“Signifika katak laos mane sira deit mak mate ka luta ba rai ida ne’e maibé feto lubun bo’ot ida ne’ebe determinante tebe-tebes hodi sakrifika ona sira nia vida iha prosesu luta ba ukun rasik an, nune’e ezistensia Rede Feto nu’udar reafirmasaun ida hodi fó kontinuidade ba luta feto nian no emasipasaun feto nian ne’ebe hahu 1974”.
Lideransa Rede Feto ne’e salienta, Rede Feto fo mos onra ba feto maluk sira nia dedikasaun tomak ba rai ida ne’e bele fó poder ba feto hotu partisipa diak liu iha era ukun rasik an.
“Entaun organizasaun Rede Feto nian nu’udar subrinha ne’ebe hamahon organizasaun 46 ne’ebe halo serbisu iha fatin hotu hodi halo intervensaun ba programa hotu, nune’e bele hakbit no kontinua asegura sosiedade moris iha igualdade jeneru, no fo oportunidade ba ami nia maluk feto hotu”. Nia sublinha
Enkuantu iha estadu Republika Timor-Leste partisipasaun feto iha vida politika hahu husi 2000 até agora feto hahu ona ezize atu oinsa rekunhese partisipasaun feto iha vida politika.
“Vida politika ita hahu husi estabelesementu enkuadramentu legal ne’ebe bele asegura feto nia partisipasaun. Tanba iha Konstituisaun RDTL artigu lubuk ida garante feto nia partisipasaun iha prosesu hotu-hotu iha baze fundamentu artigu 6, alinea J ne’ebé ko’alia kona-ba feto no mane iha oportunidade hanesan iha aspetu hotu-hotu iha konstitusaun RDTL”.
Entretantu, bazeia ba enkuadramentu legal seluk hanesan lei eleisaun kada tinan lima eleze reprezentante povu iha parlamentu nasionál hahu iha tinan 2012 to’o mai sesta legislativa atinge ona kouta 37% feto iha parlamentu nasional.
Iha serimonia ne’e hetan partisipasaun maksimu hosi Sekretariu Estadu Komunikasaun Sosial (SEKOMS) Expedito Loro Dias Ximenes, parseria sira no membru Rede Feto Timor-Leste.
Jornalista: Guilhermino Ramos & Marciana Da Conceição