Ku’a Tua Sai Servisu Diáriu Ba Felix, Tua Sabu Refere Lakan Bainhira Sunu
Imajem : Produtor Tua Sabu, Felix Alves ho nia oan mane Sergiano Alves iha Luro,27/11/2024
SAPNewsTL, Lautém : Felix Alves ho idade tolunulu resin hitu (37), sidadaun mane ida hosi postu administrativu Luro, munisipiu Lautém. Sidadaun ne’e hala’o servisu sustenta nia moris liu hosi ku’a tua lor-loron.
Wainhira ekipa SAPNews hala’o vizita ba ninia servisu fatin, Felix Alves hateten ku’a tua maka sai atividade lor-loron ninian tanba konsumidor tua barak iha postu Luro.
“Ha’u ku’a tua desde tinan 2021, aprende ho ha’u nia maun Alfredo Soares, ku’a tua sai ona ha’u ninia atividade lor-loron, tanba konsumidor tua sabu iha Luro barak no sira sosa lor-loron hodi hemu iha atividade kultural, familiar no amigu sira”. Tenik Felix Alves ba SAPNews iha Luro, 27/11/2024
Felix hatutan, lor-loron ba ku’a tua liu hosi akadiru hun hamutuk ruanulu resin haat (24), akadiru hirak ne’e iha been barak, nune’e dader ba hasai nia been no taka metin hikas, hafoin loraik ba ku’a.
“Ha’u sai madrugada iha tuku 6 liu, dader ha’u ba ku’a tua ba kada akadiru husi ida ba ida to’o ruanulu resin haat (24), dader ha’u foti jerigen litru lima hamutuk 4, hafoin loraik foti tan 2, depende ba ninia been tanba dala ruma iha barak no uituan.”
“Kada loron foti mais ou menuz litru 30, depende ba akadiru, semana ida tein dala rua, tein dala ida hetan tua sabu litru sia (9), semana rua produz tua sabu hamutuk litru 18, dala ruma mós la produz tanba wainhira udan mai, ita labele ku’a tua tanba namdoras no akadiru ninia been maran”.
Hatan ba SAPNews kona-ba presu normal ba kada litru, produtor ne’e sublinha litru ida hetan folin dolar tllu sinkuenta sentavus ($3.50), kada semana hetan $ 63 dolar, entaun fulan ida hetan dolar 252 USD.
“Kada litru hetan presu $3.50 sentavus, kada semana hetan dolar 63 $, kada fulan bele hetan to’o 252 $, maibé depende ba tua been barak entaun to’o ida ne’e, dala ruma la to’o no depende mós ba ema ne’ebe mai sosa”. Felix Alves hateten
Oinsa prosesu tein tua sabu, produtor ne’e konta, hafoin ba ku’a tua ne’ebé hanaran tua mutin, nakonu tiha jerigen litru lima ne’e hamutuk 10-12, tuir mai ba hili ai-maran, foti ai-kulit ne’ebé moruk ne’e mai baku halo been tiha mak tau nia been ne’e ba sanan boot ho tua mutin hodi tein to’o oras tolu mak foin bele hotu.
“Molok tein, ita ba ku’a iha akadiru hun, foti mai barak ona (serigen 10-12) mak foin bele tein, tuir mai ha’u ba hili ai-maran barak, foti ai-kulit moruk ba tua sabu nian, hafoin ita tau hamutuk ba sanan boot hodi te’in no hein to’o oras tolu hanesan mak foin hotu”. Produtor konta
Tua sabu ne’ebé produz nia moruk no manas, wainhira sunu ho gas nia lakan, nune’e mós wainhira ema hemu, dala barak sira sente katak tua ne’e moruk maibe sira dehan katak tua sabu ne’e maka midar hodi halo ema barak sempre mai sosa tua ne’e iha tempu loron tantu mós kalan.
“Tua sabu ne’ebé ha’u produz ne’e moruk no manas tebes, wainhira ita sunu ho eskeru nia bele lakan kedas iha ita nia oin, nune’e mós konsumidor sira ne’ebé mai sosa no hemu satisfeitu katak tua sabu ne’e moruk maibe midar duni, sira mai sosa iha loron no kalan”. Nia informa
Rendimentu hirak ne’e uza ba saida, Produtor tua sabu ne’e dehan, normalmente osan hirak ne’e uza ba nesesidade familia nian, apoia oan ba eskola, no atividade kultural familia nian.
“Rezultadu hosi ku’a tua sabu ne’e ha’u uza ba sosa hahan uma laran nian, haree oan nia eskola no sustenta atividade kultural familia nian”. Hateten Felix
Imajem : Felix Alves & Sergiano Alves
Durante, SAPNews ba hala’o kobertura, Felix nia oan mane ho naran Sergiano Alves akompanha nia aman no hatudu oin midar maske la’o iha loron manas. Wainhira jornalista husu uituan nia kona ba kolen ka lae tuir nia papa, Sergiano haktuir nia sente kolen maibe nia la lakon vontade atu tuir nia aman.
“Ha’u kolen, maibe ha’u hakarak tuir ha’u nia papa, nia la lori ha’u ne’e, ha’u tanis wainhira ha’u la eskola, ha’u tama pre-eskolar”. Jornalista husu kona ba ninia mehi aban bainrua tuir nia aman kua tua ka halo buat seluk, Sergiano hatan “Ha’u lakohi kua tua, ha’u hakarak sai mestre, lae polísia”. Tansa hili rua ne’e, nia dehan “Tanba ha’u nia uma besik polisia no ha’u hakarak hanorin ema, hanesan ha’u nia mestra hanorin ha’u”.SAPNews husu nia ho lian materna (Sa’ani/Lian).
La to’o deit Iha ne’e, Felix mós uza tempu ne’ebe folga hodi hakiak animal hanesan karau, no manu, nia halo to’os enkuantu natar nia deside la halo tanba bai-loron naruk, bee laiha no karau uituan entaun labele halo natar.
“Ha’u halo to’os, hakiak animal hanesan karau (4) no manu uitaun, ha’u la halai natar tanba udan la mai, bee menuz, karau mós uitaun entaun ha’u labele halo natar hanesan tinan 2019 ba kotuk tanba iha momentu ne’e iha karau barak inklui fasilita trator”. Nia realsa
Kazadu Felix Alves forma ona uma kain ho Jusefina Soares, iha ona oan hamutuk nain haat kompostu hosi feto ida no mane nain tolu. Tua sabu ne’ebé nia produz no faan ne’e lokaliza iha Aldeia Amaira, Suku Luro Postu Administrativu Luro, Munisipiu Lautém.
Jornalista : Ekipa Kobertura