Promove Ambiente Sustentável ! KI & UNDP Fo Formasaun Ba Jornalista Sira

Imajem : Abertura Formasaun Jornalismu Ambientál iha Likisa, 09/12/2024.

SAPNewsTL, Liquiça : Konsellu Imprensa (CI, sigla Portugés) servisu hanutuk ho UNDP ne’ebe apoiu husi embaixada Japaun fó formasaun ba jornalista nasionál hamutuk tolunulu (30) hodi identifika problema ambiental kauza husi fatór natureza no atividade umana iha Timor-Leste.

Prezidente Concelho Imprensa (CI, sigla Portugés) Otelio Ote afirma, formasaun refere bele aumenta jornalista sira nia koñesimentu no espiritu foun hodi sai ajente importante iha transformasaun informasaun ba públiku.

“Liu hosi formasaun ida-ne’e ita espera katak jornalista sira bele iha koñesimentu no espiritu foun atu sai ajente importante iha transformasaun informasaun ba públiku”. Dehan Prezidente Konsellu Imprensa ba jornalista sira iha Alma do Mar Liquiça, 09/12/2024.

Prezidente KI espera hafoin tuir formasaun jornalista sira bele sai transformador ba komunidade kona-ba asuntu ambientál hodi tau matan tanba ne’e liga ba ema hotu nia vida.

“Hafoin sira tuir formasaun ne’e mós ita espera katak sira sei sai duni transformador karakter ba ita-nia populasaun sira atu hetan siénsia katak asuntu ambiental importante tebes atu ita tau matan tanba ne’e liga ba ema hotu nia vida”.

Imajem : Prezidente Konsellu Imprensa Otelio Ote

Prezidente KI Otelio Ote hateten, formadór konvida jornalista senior hosi Indonézia ne’ebe hatene klean kona-ba asuntu ambiente.

“Formadór ita konvida Jornalista senior ida husi Indonézia, nia iha koñesimentu no matenek kona-ba kobertura asuntu ambiente no hakerek kona-ba ambiente”. Nia dehan.

Konsellu Imprensa sei organiza nafatin formasaun ba jornalista iha are hotu-hotu, halo monitorizasaun ba partisipante sira nia produtu notisia liga ho ambiente hodi hatene nniia mundansa.

“KI presiza organiza nafatin formasaun sira-ne’e ba Jornalista iha área hotu-hotu, ida-ne’e sei kontinua ba oin no ita sei halo monitoring ba partisipante sira ba produsaun notisia liga ba ambiente, nune’e ita hatene progresu mudansa konteudu jornalistiku liuliu kona-ba ambiente”. Prezidente KI apresenta.

“Jornalista barak mak mai husi formasaun bázika tanba ne’e KI iha dever atu kapasita liután sira-nia koñesimentu hodi sai Jornalista profesionál liután”. Nia hatutan.

Iha fatin hanesan Embasadór Japaun Kymura Tetsuya orgullu bele asiste serimónia lansamentu formasaun jornalista ne’ebe organiza hodi Konsellu Imprensa (KI).

“Ha’u haksolok tebes atu asisti serimónia lansamentu ba formasaun jornalista ne’ebé organiza hosi Konsellu Nasionál de Imprensa. Jornalizmu hamriik iha demokrasia nia fuan. Liuhusi mídia maka sidadaun sira hetan informasaun, debate sira hetan estimulasaun, no tane-aas responsabilidade demokrátiku”.Kymura sublinha

Governu Japaun rekoñese ona importánsia atu hametin setór mídia no fó apoiu kleur ona ba dezenvolvimentu jornalizmu iha Timor-Leste nu’udar parte ida husi ninia kompromisu ne’ebé luan liu atu hametin prosesu demokrátiku sira.

Iha tinan hirak nia laran, Japaun fornese ona finansiamentu ba programa formasaun jornalista sira ne’ebé espesifikamente adapta ba situasaun Timor-Leste hodi ajuda hasa’e kapasidade profisionál komunidade mídia nian, liuliu iha kontestu inisiativa apoiu eleisaun nian.

Japaun mós haruka Sr. Shinichiro Monjo no Sra. Chie Komikado, voluntáriu Japoneza sira, atu ajuda kria no hadi’a programa oioin iha RTTL. Aleinde ida-ne’e, Japaun, liuhusi ninia embaixada, JICA, no ONG Japoneza sira, kontinua serbisu hodi fornese konteúdu oioin no iha valór ne’ebé serve povu Timor-Leste.

“Projetu ida-ne’e, ho doasaun millaun neen (6) dolares Amerikanu hosi Governu Japaun, no implementa hosi PNUD, ho objetivu atu harii sede foun ba RTTL, ne’ebé sei hadi’a signifikativa infraestrutura, kapasidade operasionál no atu hametin abilidade jornalista Timoroan sira nian, ho énfaze partikulár ida ba empoderamentu foin-sa’e no feto sira”. Nia informa

Fulan ida-ne’e, fulan Dezembru tinan rihun-rua rua-nulu-resin-haat (2024), iha signifikadu espesiál ba Japaun, tanba fulan ida-ne’e marka aniversáriu ba dala rua-nulu resin-lima (25) hosi konferensia doadór dahuluk ba Timor- Leste, ne’ebé organiza hosi Japaun iha fulan Dezembru tinan rihun-ida atus- sia sia-nulu resin-sia (1999).

“Bainhira ha’u reflete kona-ba ida-ne’e, ha’u sente kontente tebes atu selebra fulan importante ida-ne’e ho programa formasaun ida ne’e no serimónia lansamentu primeira-pedra konstrusaun sede foun RTTL nian ne’ebé sei realiza iha loron sanulu-resin-sia (19) fulan Dezembru, eventu signifikativu ida neʼebé simboliza ita-nia kompromisu kontinuadu ba futuru Timor-Leste nian”.

“Ba jornalista sira ne’ebé ohin halibur hamutuk iha ne’e, ha’u hein katak imi sei aproveita didi’ak oportunidade ida-ne’e hodi habelar imi-nia koñesimentu, haluan imi-nia rede profisionál sira, no dezenvolve abilidade ne’ebé presiza atu fornese jornalizmu ho kualidade, tanba imi mak arkitetu diskursu públiku no demokrasia nian”.

Iha fatin hanesan, reprezentante Sekretariu Estadu Komunikasaun Sosiál (SECOMS) Elizeo Izaac konsidera kestaun ambiental no mudansa klimátika sai prioridade global ne’ebé nasaun hotu preokupa inklui Timor-Leste.

“Ida-ne’e maka tempu ne’ebé dezafiante, iha ne’ebé kestaun ambientál sira sai hanesan prioridade globál ida. Mudansa klimátika, degradasaun ambientál no lakon biodiversidade maka realidade sira ne’ebé afeta diretamente ba ita-nia komunidade sira, ita-nia kultura no ita-nia futuru”. Representante SEKOMS ne’e salienta

Jornalista sira hala’o papėl fundamentál hodi habelar informasaun no hasa’e konxiénsia kona-ba asuntu ambientál ne’ebé afeta ita-nia rain no ita-nia planeta.

“Nu’udar jornalista, imi iha kbiit atu informa, eduka no mobiliza sosiedade atu atua. Jornalizmu Ambientál maka liu fali espesializasaun ida, ida-ne’e hanesan kompromisu ida ba lia-loos no justisa sosiál”.

“Importánsia hosi jornalizmu ambientál nunka sai evidente liu hanesan daudaun. Ho frekuénsia dezastre naturál sira ne’ebé aumenta, poluisaun ne’ebé aumenta no impaktu sira ne’ebé klaru hosi mudansa klimátika, jornalista sira nia papėl nu’udar ajente mudansa nian sai krusiál”

Elizeo salienta, “Jornalista sira la’ós de’it tenke fó sai kona-ba asuntu sira, maibé mós tenke ajuda hodi komprende dadus kompleksu sira no tradús informasaun sientifika sira ba narrativa sira ne’ebé públiku bele komprende no bele envolve. Jornalizmu ambientál fornese servisu públiku ida ne’ebé importante tebes, ajuda komunidade sira atu komprende ameasa sira ne’ebé sira hasoru no posibilidade sira ba mitigasaun no adaptasaun”.

Iha mundu ida ne’ebé informasaun la’o lalais, jornalizmu ambientál maka instrumentu ida ne’ebé maka’as atu promove transparensia liu husi investigasaun sira ne’ebé kuidadu no reportajen kritiku, jornalista sira bele fó sai prátika sira ne’ebé prejudika no responsabiliza sira ne’ebé iha pozisaun podér nian.

“Iha kestaun sira kona- ba jestaun rekursu naturál no prezervasaun meiu-ambiente iha urjensia maka’as tebes. Asaun proativu hosi media bele influensia polítika públika, promove justisa sosiál no garante katak ema nia lian sira ne’ebé vulnerável liu hetan rona iha sosiedade nia le’et”..

Entretantu, formasaun ne’e organiza hosi KI servisu hamutuk ho UNDP, hetan apoiu masimu husi Embaxada Japaun iha Timor-Leste.

Jornalista hamutuk na’in 30 mak partisipa iha formasaun ne’e kompostu hosi RTTL na’in 15, SAPNews na’in 1, Dili Post na’in 1 , Independente na’in 1, Tatoli na’in 1, Lafaek News na’in 1, Gardamor na’in 1, Timor Post na’in 1, STL News na’in 1, Radio Liberdade na’in 1, RCC na’in 1, GMN na’in 1, Hatutan na’in 1, Neon Metin na’in 1, no Media Mudansa na’in 1.

Jornalista : Marciana da Conceição

Share This

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )