Vizita Papa Francisco ! PR Horta : Kontribui Boot Ba Istória, Kultura & Turizmu
Imajem : Prezidente Repúblika José Ramos Horta
SAPNewsTL, Díli – Prezidente Republika (PR) José Ramos Horta, konsidera vizitasaun Sua Santidade Papa Fransisco nian mai Timor-Leste, nu’udar kontribuisaun bo’ot ba Timor nia istoria, kultura no promosaun turismu iha futuru.
Xefi Estadu José Ramos Horta hateten, nia parte apresia no kontenti teb-tebes ba povu Timor-Leste nia preparasaun hodi hein Papa Fransisco nia vizita estadu no pastoral mai Timor-Leste iha loron sia 9-10 Fulan Setembru tinan 2024, tamba povu Timor hatene katak, vijita ida ne’e istóriku.
“Ita hotu-hotu reja ba Amu Papa nia saúde hodi forti nafatin, viagem ne’e todan teb-tebes kobre Sudeste Asiatiku, viagem ne’e istoriku duni, Amu Papa nia idade besik ona 90 anos maibe, nia promete ona atu mai, nia kumpri, ha’u kontenti teb-tebes,” dehan Prezidenti Repúblika, José Ramos Horta ba jornalista iha knar Fatin (05/09/2024).
Nia salienta, ho esforsu no lideransa ne’ebe Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão lidera atu nune’e bele aselera, tempu badak los bele simu responsabilidade, prepara nesesidade atu simu Amu Papa, Governu mobiliza orsamentu iha estudu oi-oin ba konseitu iha tasi-tolu sai hanesan obra, interministerial no mos intersektoral.
“Despeja ne’ebe ita halo iha ne’e hanesan obra, interministerial no mos intersektoral kompara ho rai sira seluk, ha’u admira no mos infraestrutura ne’ebe halo ne’e laos ba Amu Papa nia vijita deit, infraestrutura ne’e permanente ona iha Timor -Leste, por ezemplu tasi-tolu kapas, parabens ba ADN sira, ne’e sei sai hanesan atraksi turismu bo’ot los no mos sai igreja ho matenek komersial”. Ramos Horta hateten
PR akresenta, Kapela tasi-tolu ne’e bele sai bisnis bo’ot ida ba igreja, ema hotu-hotu hakarak halo kazamentu iha fatin ne’eba, ligasaun ba tema ne’ebe Santu Padre atu mai hatete “Imi Nian Fiar Mak Imi Nian Kultura” ne’e laos liga fila fali ba politika tamba deit lider sira laiha unidade ba malu, maibe Papa Fransisco motiva sarani katólika.
“Interpretasaun Amu Papa nian dehan kuaje 99,6% ital katoliku/katolisismu ne’e hanesan kultura Timor nian mak ida ne’e, Timor-Leste intermus relijiaun laiha nasaun ida iha mundu ne’ebe maioria absoluta katolisismu, Arabia Saudita kuaje 100% muslumanu, Indonéjia maioria muslumana maibe, iha minoria kristian, hindu, budista no selu-seluk tan, Timor-Leste nian kuaje 99,6% katoliku.” Tenik PR Horta.
Politika Timor-Leste demokrasia, partidu barak fiar bar-barak, desde sira ne’ebe fiar marsismu no mos sira seluk ne’e hotu estadu nafatin toleránsia, Portantu maluk sira kontinua hakilar dehan unidade maluk sira hakarak unidade, maibe laiha unidade bele debate ba tensaun politika.
“Iha sosiedade iha tensaun politika, tensaun akadémika, tensaun sientífika ne’e atu ba diskuti, investiga no peskija, se laiha fila fali ba demokrasia, tamba ita hare katak ita iha unidade servisu hamutuk hodi prepara hein vijitasaun Amu Papa nian ne’ebe sai hanesan kontribuisaun bo’ot ba Timor nia istoria, kultura no promosaun turismu, Amu Papa mai iha ne’e sai hanesan marketing turístika bo’ot iha Timor-Leste ba povu tomak, sarani no relijiaun”.
Entretantu, dadus peregrinu ne’ebe mak daudaun ne’e rejistu ona hodi partisipa iha selebrasaun misa iha tasi tolu hamutuk 164.777, dadus refere sei aumenta tanba iha parokia balun sei kontinua registrasaun, dadus hirak ne’e kompostu hosi Munisípiu Lautém hamutuk 5.503, Baukau 13.702, Viqueque 6.530, Manufahi 3.850, Aileu 7.500, Bobonaru 7.805, Ermera 14.330, Manatutu 7.841, Liquiça 12.400, Ainaru 9.322,Covalima 4.356, 67.994, Atauro 1.300 no Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno (RAEOA) hamutuk 2.344.
Reportagem: António Altamiranda & Guilhermino Ramos