饾棫饾棶饾椇饾棶 饾棔饾棶 饾棓饾棪饾棙饾棓饾棥 ! 饾棧饾棤 饾棲饾棶饾椈饾棶饾椈饾棶 : 饾棢饾棶’饾椉饾榾 饾棞饾椄饾槀饾榾 饾棤饾棶饾椂饾棷饾棽 饾棞饾椈饾椂饾榾饾椂饾槀 饾棡饾棶饾椊饾椂饾榿饾槀饾椆饾槀 饾棛饾椉饾槀饾椈

Imajem : Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusm茫o iha Mal谩sia, 26/10/2025. Foto : M-GPM
SAP News, Mal谩sia : Primeiru Ministru Timor-Leste Kay Rala Xanana Gusm茫o hateten Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN laos deit realiza mehi ida maibe nu’udar marka jornada ida ba resili锚nsia, determinasaun, no esperan莽a.
“Ohin, halo ona ist贸ria, Timor-Leste hetan admisaun nu鈥檜dar Estadu Membru ba dala 11 husi ASEAN. Ba povu Timor-Leste, ida-ne鈥檈 la鈥櫭硈 de鈥檌t mehi ida ne鈥檈b茅 realiza ona, maib茅 afirmasaun forte ida kona-ba ita-nia viajen – ida ne鈥檈b茅 marka ho rezili茅nsia, determinasaun, no esperansa”.
“Ba ASEAN, ne鈥檈 kontinuasaun husi vizaun ida: fam铆lia nasaun sira ne鈥檈b茅 unidu duni, liga hamutuk husi val贸r sira ne鈥檈b茅 fahe, aspirasaun kom煤n, no destinu koletivu. Ha鈥檜 hato鈥檕 ami-nia agradesimentu kle鈥檃n ba Estadu-membru ASEAN hotu-hotu, ba Prezidente ASEAN, Sekretariadu ASEAN, no ami-nia Parseiru Di谩logu sira”. Hateten PM Xanana Gusm茫o iha Mal谩sia, 26/10/2025
Xanana Gusm茫o hatutan, “Ita-boot nia konfiansa, enkorajamentu, no solidariedade ne’eb茅 la nakdoko halo loron ist贸riku ida-ne’e sai posivel”.
“Ami nia dalan ba adezaun naruk no iha objetivu. Desde ami aplika iha 2011, ami prepara ona ami nia instituisaun sira, reforma ona ami nia pol铆tika sira, no hametin ami-nia prontidaun – orientadu hosi matenek, apoiu, no pasi茅nsia hosi ASEAN no nia parseiru sira”.
“Ami nia adezaun maka testamentu ida ba ami-nia povu nia esp铆ritu – demokrasia joven ida, moris hosi luta, agora hakuak era foun ida hosi kolaborasaun no kreximentu ho mundu tomak rejiaun din谩miku sira”.
Ohin, ASEAN reafirma ninia vitalidade no ninia inkluzividade. Timor-Leste hamutuk ho haraik-an no ho orgullu, hakuak tomak val贸r prinsip谩l sira ASEAN nian – respeitu ba malu, kooperasaun pas铆fika, unidade iha diversidade, no solidariedade rejion谩l.
“Ita haree adezaun ba ASEAN nu鈥檜dar afiliasaun natur谩l ida ne鈥檈b茅 iha abut iha ita-nia kultura no jeografia – no m贸s imperativu estrat茅jiku ida ba ita-nia nasaun nia futurufuturu”.
Timor-Leste tama iha ASEAN ho kompromisu tomak ba ninia Karta, prontu atu sai membru ida ne鈥檈b茅 konstrutivu, pas铆fiku, no devotu.
“Ami kompromete atu servisu ho Estadu-membru hotu-hotu atu mantein ami-nia rejiaun pas铆fiku, nakloke, no pr贸speru, no atu halo parte iha esforsu sira atu harii rezili茅nsia, hametin unidade, no garante katak laiha ema ida maka husik hela iha kotuk”.
Ba Timor-Leste, in铆siu foun ne鈥檈 lori oportunidade imensu iha kom茅rsiu, investimentu, edukasaun, no ekonomia dijit谩l. “Ita prontu atu aprende, atu halo inovasaun, no atu tane aas governasaun di鈥檃k, hametin ita-nia instituisaun sira bainhira ita la鈥檕 hamutuk ba dezenvolvimentu sustent谩vel”.
Ida-ne’e la’贸s rohan husi viajen ida – ida-ne’e maka in铆siu husi kap铆tulu foun ida ne’eb茅 inspirad贸r. “Hamutuk, ita sei avansa Vizaun Komunidade ASEAN 2045 – ASEAN ida ne鈥檈b茅 pas铆fiku, pr贸speru, reziliente, no sentradu iha povu ho Timor-Leste nu鈥檜dar kontribuinte ativu”.
Iha loron orgullu no selebrasaun ida-ne鈥檈, ha鈥檜 ko鈥檃lia la鈥櫭硈 de鈥檌t nu鈥檜dar Primeiru-Ministru, lori Prezidente Rep煤blika Timor-Leste nia naran no povu Timor-oan tomak, maib茅 agora nu鈥檜dar kolega membru fam铆lia ASEAN nian.
Primeiru Ministru Mal谩sia Ibrahim Anwar ofisialmente inaugura Simeira ASEAN ba dala 47 no Timor-Leste adere ofisial ba ASEAN
Iha diskursu Primeiru Ministru Mal谩sia Ibrahim Anwar hateten, vizaun Komunidade ASEAN 2045 maka hametin ho urjente unidade no sentralidade ASEAN.
Primeiru Ministru Ibrahim sublinha m贸s akordu dame Tail谩ndia-Kamboja f贸 hanoin mai ita katak dame la’贸s frakeza maib茅 asaun ne’eb茅 barani.
“Mal谩zia buka atu harmoniza ASEAN nia prioridade sira, asegura katak bloku ne’e reziliente, relevante no responsivu ba akontesimentu atu谩l sira”. Hateten PM Anwar iha Kuala Lumpur Mal谩sia, 26/10/2025. Sita BERNAMA
Ibrahim Anwar afirma ASEAN sei nafatin intaktu maski hasoru kompetisaun no inserteza
Ligadu ho adezaun Timor-Leste ba ASEAN, Ibrahim Anwar deklara “Timor-Leste nia entrada ist贸riku iha ASEAN lori sentidu foun ba rejiaun ne’e nia vizaun ne’eb茅 fahe”.
“Timor-Leste online ofisialmente membru ASEAN ba dala 11, habelar bloku iha tinan 26 nia laran, Dezenvolvimentu estrat茅jiku no autonomia Timor-Leste nian sei hetan apoiu firme iha komunidade ASEAN nia laran”. PM Anwar
Nia dehan, neg贸siu adubu seguransa ASEAN nian iha Myanmar, “presiza pasi茅nsia, persist茅nsia no komprensaun ba realidade sira iha terrenu”.
“Forsa ASEAN nian iha fiar katak respeitu no konsiderasaun rasional mak kesi metin nafatin nia nasaun membru sira”.
“Seguransa ne’eb茅 dura iha Myanmar presiza lidera no sai na’in ba povu Myanmar”. Dehan PM Anwar

