Leão XIV: “Tempu Ba Domin, Hateke Ba Kristu & Hadomi Malu”.

SAPNewsTL : Pontífise Romanu Leão XIV ne’e deklara, “Ha’u hetan hili la hó méritu ruma, ho ta’uk no nakdedar, ha’u mai ba imi nu’udar maun-alin ida ne’ebé hakarak halo an nu’udar atan fiar no ksolok nian”.

Marciana Da Conceição Jurnalis _SAPNews : Fontes Vatican News

Amu-Papa Leão XIV prezide Santa Missa iha inísiu ninia ministériu Petrinu iha Prasa S. Pedro ne’ebé nakonu ho sarani sira no autoridade sivíl no relijioza sira. Molok serimónia, Pontífise liu husi Papamóvel, ba dala uluk, entre ema 200.000 prezente, ne’ebé halibur mós iha “Via della Conciliazione”.

Serimónia solene ne’e hahú iha Bazílika Vatikanu nia laran, orasaun iha Apóstolu Saun Pedro nia rate oin, hamutuk ho Patriarka Igreja Orientál sira. Husi ne’ebá, Livru Evanjellu, Pálliu no Anel Peskadór nian lori iha prosisaun ba Altár iha igreja Prasa S. Pedro nian.

Orasaun iha Apóstolu Pedro nia rate oin

Hafoin proklamasaun Evanjellu, kardeál na’in tolu husi orden tolu (diákonu, amlulik no bispu sira) hakbesik ba Leão XIV ba momentu insígnia episkopál “Petrina” nian: Kartaun. Mario Zenari impoin Palio no kartaun ba nia. Luis Antonio Tagle fó ba nia Anel Peskadór nian, iha momentu misa ne’e halo Amu-Papa ne’ebé kontein ninia emosaun no matan-ween nakonu perante iha Prasa São Pedro.

Serimónia ne’e kontinua ho ritu simbóliku “obediénsia nian”, ne’ebé oferese ba Amu-Papa hosi reprezentante na’in sanulu-resin-rua hosi kategoria hotu-hotu Povu Maromak nian, mai hosi parte oioin mundu nian, entre sira kardeál brazileiru Jaime Spengler. Hafoin, Pontífise hato’o ninia omilia.

Santu Padre hateten, nia parte hakarak hari’i Igreja unida ne’ebé sei sai fermentu ba mundu rekonsiliadu, Amu Papa sente emosionadu bainhira simu Anel Peskadór nian.

“Ha’u hetan hili la hó méritu ruma, ho ta’uk no nakdedar, ha’u mai ba imi nu’udar maun-alin ida ne’ebé hakarak sai atan fiar no ksolok nian, hodi la’o hamutuk ho imi iha dalan Maromak nia domin nian, ne’ebé hakarak ita hotu hamutuk iha família ida de’it”.dehan Leão XIV iha misa ba inísiu ninia pontifikadu iha Basílica São Pedro Vaticano, 18/05/2025. Sita Vatican News

“Ida-ne’e maka tempu ba domin”.

Leão XIV kumprimenta ema hotu “ho fuan nakonu ho gratidaun” no fraze ida ne’ebé famozu liu Saun Agostinho nian: “Ita halo ami ba Ita-nia an rasik, Na’i, ami-nia fuan la hakmatek to’o sira deskansa iha Ita” (Konfisaun sira, 1,1.1)”.

Santu Padre hanoin hikas ho Papa Francisco nia mate, “ne’ebé husik hela ita ‘hanesan bibi sira ne’ebé laiha bibi-atan’”. Iha roman moris-hi’as nian, ita hasoru momentu ida-ne’e no Koléjiu Kardeál sira-nian halibur ona ba Konklave atu hili Pedro nia susesór foun.

“Bolu atu salvaguarda patrimóniu riku fiar sarani nian, iha tempu hanesan, hasoru pergunta sira, preokupasaun no dezafiu sira ohin nian”.

Leo XIV destaka dimensaun rua misaun nian ne’ebé Jesus konfia ba Pedro: domin no unidade.

Jesus simu husi Aman misaun atu “peska” umanidade hodi salva nia husi buat aat no mate nian. Misaun ida-ne’e nafatin to’o ohin loron, atu soe rede fila-fali no sa’e tasi moris nian atu ema hotu bele hetan fali sira-nia an iha Maromak nia hakuak.

Knaar ida-ne’e posivel tanba Pedro esperimenta iha nia moris rasik, Maromak nia domin rohan-laek no inkondisionál, maski iha tempu fallansu no negasaun nian. Tan neʼe, ​​Pedro hetan knaar atu “hadomi liután” no fó ninia moris ba bibi-lubun.

“Pedro nia ministériu marka loloos ho domin ne’ebé fó an rasik tanba Igreja Roma nian prezide iha karidade no ninia autoridade loloos mak karidade Kristu nian. Nunka sai kestaun ida atu kaptura ema seluk ho arogánsia, propaganda relijioza ka ho meiu sira podér nian, maibé sempre no de’it kestaun ida kona-ba hadomi hanesan Jesus halo.”

Ba ida-ne’e, Pedro ho nia susesór sira tenke tau matan ba bibi sira nunka rende ba tentasaun atu sai líder mesak ida ka xefe ida ne’ebé tau aas liu ema seluk, sai dominante ba ema sira ne’ebé konfia ba nia; iha kontráriu, nia tenke serví nia maun-alin sira nia fiar hodi la’o hamutuk ho sira.

“Maun-alin sira, ha’u hakarak ida-ne’e sai ita-nia hakarak boot dahuluk: Igreja unida, sinál unidade no komuñaun nian, ne’ebé sai fermentu ba mundu rekonsiliadu.”

Hateke ba Kristu !

Santu Padre akresenta, ema hotu haree nafatin diskordánsia barak liu, kanek sira ne’ebé kauza husi ódiu, violénsia, prekonseitu, tauk ba diferensa sira, husi paradigma ekonómiku ida ne’ebé esplora rekursu fai nian no marjinaliza sira ne’ebé kiak liu.

“Ami hakarak sai, iha misa ida-ne’e nia laran, fermentu ki’ik ida unidade nian, komuñaun no fraternidade nian. Ami hakarak dehan ba mundu, ho haraik-an no ksolok: Hateke ba Kristu! Hakbesik ba Nia! Simu Ninia Liafuan ne’ebé fó naroman no konsola! Rona Ninia proposta domin nian atu sai ninia família ida de’it. Tan Iha Kristu ida de’it, ita ida de’it.”

Leão XIV konsidera ne’e mak espíritu misionáriu ne’ebé tenke anima ema hotu hodi la taka an ba grupu ki’ik ka sente superiór ba mundu.

“Maun-alin sira, tempu ne’e mak domin!” konklui Amu-Papa, hodi dudu ita atu harii Kreda misionária ida, ne’ebé loke liman ba mundu no haklaken liafuan.

“Hamutuk, nu’udar povu ida de’it, maun-alin hotu, mai ita la’o ba Maromak no hadomi malu.”

Hafoin missa inaugural, Presidente Ukranianu Volodymyr Zelensky mos kongratula Papa foun no halo enkontru ho Santu Padre Leão 14.

“Autoridade no lian Sante Sé nian bele desempenha papel importante hodi hakotu funu ida ne’e”. Hateten Zelensky

Enkuantu, missa santa ne’e partisipa hosi representante estadu oioin iha mundu inklui Presidente Parlamentu Nasional Timor-Leste Maria Fernanda Lay ne’ebe hato’o mós ninia felisitasaun ba Papa Leão Désimu Catorze.