Estuda Teoria De’it La To’o, Estudante UNITAL 21 Hala’o ‘Site Visit’ Iha Manatutu

SAPNewsTL, Manatutu – Estudante Universidade Oriental Timor Lorosa’e (UNITAL) Fakuldade Engenaria, Departemento Geologia de Engenaria hamutuk-21 hala’o peskiza durante loron rua (2) iha Munisipiu Manatutu.

Xefe Departementu Engenaria de Geologia Florenço Quintas hateten, peskiza refere programa anual ne’ebe hala’o kada tinan no estudante sira halo peskiza ba dixiplina ne’ebé aprende iha teoria hafoin prátika iha kampu hodi koñese.

“Ami Geologia hala’o peskiza kada tinan, ne’e programa anual hodi halo peskiza durante Loron rua, kona-ba dixiplina ne’ebe durante ne’e estudante sira aprende iha aula depois sira mai pratika iha kampu hodi koñese saida mak durante ne’e sira aprende”.Dehan Xefe Departementu Engenaria de Geologia Florenço Quintas bá jornalista SAPNewsTL iha Manatutu, Segunda, 08/07/2024.

“Matéria ne’ebe sira aprende ne’e hahú husi semester l dixiplina rua (2) ne’e maka dixiplina Geologia Bazika no Minereolojia, nune’e mos ba sira semester lll, iha dixiplina haat (4) ne’ebé maka sira hala’o hanesan sendimentolojia, estratigrafia, paleontologia, no Geomorfolojia”. Hatutan Xefe Departementu Engenaria de Geologia Sr. Florenço Quintas.

Florenço Quintas informa, estudante semester I hahu aprende dixiplina bazika hodi koñese tipus rochas iha planeta rai no aprende kona-ba mineral hafoin aprende fali semestre III nian.

“Bainhira estudante semester I, sira tenke hahu aprende dixiplina basika hanesan koñese kona-ba tipu rochas sira ne’ebe mak iha planeta da terra ne’e jeral, depois ida ne’e sira aprende hodi koñese kona-ba mineral, hafoin ba aprende fali iha semester III, kona-ba Sendimentolojia, Estratigrafia, Paleontologia no Geomorfolojia, nune’e sira ba Geomorfolojia ne’e ba semester III daudaun ne’e sira halo hela atividade iha kotuk”. Tenik Florenço Quintas iha mota Manatutu.

Nia hatutan, peskiza ne’e bazeia liu ba pilares tolu universidade iha edukasaun no servisu ne’ebé liga liu ba peskiza sosial, iha semester I bainhira aprende teoria tenke tun ba terenu halo peskiza hodi hatudu evidénsia.

“Peskiza ne’e bazeia ba pilares tolu universidade iha Edukasaun no servisu ne’ebé liga liu ba peskija sosial, durante semester I sira hanorin teoriá, ita dala barak ko’alia kona ba teoriá deit, maibe presiza hatudu evidensia, durante ne’e ami esplika kona ba tipos de rochas magmaticás, rochas sendimentares no rochas metamorficas kona ba sira nia diferensia karakteristika”.

Nia salienta, lori estudante hala’o peskiza hodi hatudu diretamente diferente fatuk, mineral ne’ebé bazeia ba paleontologia identifika fosil iha rai leten, rai okos no tasi hodi analiza saida maka akontese iha tinan atus ida (1) no rihun ida (1) ba kotuk hafoin bele kompleta semestre.

“Ami lori sira mai iha kampu hodi h hatudu diretamente ba sira katak ne’e maka diferensa fatuk nian, sira aprende mineral bazeia ba sira nia kor, bazeia ba paleontologia identifika kona ba fossil sira ne’ebe existe iha rai leten ho rai okos, atu hatene ambiente de pozisaun, akontese iha tasi ka rai maran, dalabarak ita hetan iha rai maran, animal sira ne’ebe moris iha tasi no ita bele hetan iha rai maran,  estudante bele kompriende saida mak sira aprende iha teória”. Nia salienta

Florenço Quintas akresenta, Timor situasaun geologia komplikadu, munisipiu hotu-hotu litologia mineral, maibé iha munisipiu Manatutu eziste fatuk ho tipu tolu (3), iha munisipiu balun iha deit litologia ida (1) ka rua (2), ho razaun ida ne’e sira hili munisipiu Manatutu hodi halo peskiza.

“Ami hili Manatutu tanba, Timor laran tomak ne’e situasaun geologia komplikadu, maibé Munisipiu hotu- hotu litologia mineral, iha munisipiu Manatutu ne’e existe tipu fatuk tolu(3), bainhira lori sira dala ida mai iha”kampu'” hetan litologia tolu(3) ne’e iha “kampo'” no ba iha munisipio seluk hetan litologia ida(1) de’it balun hetan tipu rua (2), entaun ida ne’e ladun kompletu, tenki mai iha munisipiu Manatutu kompleta tipu tolu(3) mak hanesan; Magmaticás, sendimentares, metamorficás”. Nia afirma.

Florenço Quintas mos hateten, hakarak buka ema ne’ebé iha kna’ar hodi eduka rekursu naturais ne’ebé naturalmente iha ona rai, rekursu energia ne’ebé iha rai leten, rai okos tenke peskiza no deskobre hodi aprende.

“Rekursu naturais sira ne’ebe mak iha rai leten, rai okos, ita tenki peskija no aprende, liu husi Edukasaun ita bele identifika Timor-Leste iha rochas minerais, iiha futuru mai ita bele la’o ona iha industria rochas, benefisiu ba komumidade sira, material ne’ebe mak ita bele produz, produsaun material ne’ebe mak iha minerais, ita bele uza ba semente, besi, kalen no sira seluk ne’e mai husi rochas minerais”. Hakotu Florenço Quintas.

Iha fatin hanesan, Estudante Departamentu Geologia Izadora Maria hateten, peskiza espesifiku durante loron rua nia laran hamutuk ho semester I no Semester III hodi haree diferensa husi fatuk sira iha kampu no husi vizita kampu ne’ebe bele kompleta valor semestral.

“Objetivu husi ami nia peskiza atu kompleta ami nia materia ezame semester, antes ami hetan valor final sempre mai peskiza iha kampu hodi hala’o peskiza, foti dadus no relata relatóriu final ne’e mak foin ami hetan valor”. Dehan estudante Izadora Maria ba SAPNews, Sabadu (06/07/2024)

Nia akresenta, area peskiza ne’ebé lokaliza iha Postu Administrativu Laklo, relavante ho materia ne’ebe sira aprende iha eskola, liu liu liga ba materia peskiza nian hodi aumenta sira nia kapasidade no koñesimentu, oinsa atu rekolha dadus ho metodu peskiza espesifiku kona-ba material.

“Ami direta mai iha kampu hodi hatene no haree rasik katak durante ami aprende, mai kampu  ne’e hodi haree katak buat sira ne’e existe duni no apar kedas ho ami nia materia ne’e no ami sente satisfas. Maske durante loron rua (2), ne’e ami tun foho, sa’e foho, ita bele sente kolen maibe presiza motiva malu la’o fali, iha peskiza ami aprende area paleontolojia, sendimentolojia, estratigrafia, paleontolojia, no jeomorfolojia, area hirak ne’e ami hala’o husi obrato nian to’o mai iha ne’e ami hetan hotu”.

“Ami aprende sei konfusaun oituan tamba seidauk tun ba peskiza dala ruma sala ou dala ruma los, liu husi peskiza ne’e ami mai haree direta, kaer rasik, bele koko rasik, ami mai lori ho martellu atu ba baku fatuk sira ne’e hodi haree diretamente kedas ho ita nia matan fatuk ne’ e nia kor ne’e oinsa”. Nia hakotu

Peskija ne’ebe involve estudante hamutuk ruanulu resin ida (21) ne’e la’o durante loron rua (05-06/07/2024) iha Munisipiu Manatutu, Postu Administrativu Manatutu Vila.

Jornalista : Conzita Mota & Dircia Baptista Belo