PM Xanana : “Ita Tenki Preparadu Sai Membru ASEAN, Vizaun Inkluzivu & Sustentável”.

Imajem : Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão iha Aeroportu Nicolau Lobato Compro, 28/05/2025
SAPNewsTL, Díli : Hafoin partisipa Simeira Internacional ASEAN ba dala 46°, Xefe Governu deklara “Iha fulan haat nia laran, ita tenki preparadu, iha Outubru ita bele senti katak ita sai ona membru plenu ASEAN”.
Ermelinda Soares – SAP News TL
Primeiru-Ministru Timor-Leste Kayrala Xanana Gusmão konsidera ASEAN iha vizaun diak kona-ba inkluzaun no sustentabilidade.
“Asean nia vizaun diak tebes kona ba inkluzaun no sustentabilidade, Asean komesa reforsa an dadauk familia ida, nune’e maka kuandu ita temi inkluzaun laos deit dehan inkluzaun ba segmentu sosiedade tomak, sira mos temi feto, idozu, vulneravel, defisiente”.
“Sustentabilidade katak nu’udar rai ida no familia ida, ita tenki komesa hanoin haree, halo buat sira ne’ebe hakarak atu desenvolve rai no povu ho hanoin sustentável”. Dehan PM Xanana Gusmão ba Jornalista sira Salaun Aereportu Internasional Comoro, 28/05/2025.
Primeiru Ministru dehan vizaun ne’ebe Presidente Malásia hasai boot tebes ba ASEAN 2045, iha ne’ebe sira aborda ekonomia, politika, relações externas, agricultura, turismu, rekursu humanus no ba areas hotu-hotu hodi motiva lider sira no sociedade tomak.
“ASEAN mos hakarak reforsa komprimisiu ba paz no estabilidade hodi hanoin katak iha ASEAN nia laran, ita hotu tenki komprimitidu ba paz tanba iha rekonhesimentu, se la iha paz sei la iha desenvolvimentu”. Sublinha Xanana
“Iha digitalizasaun, ko’alia perigus kona-ba Inteligência Artefisial(AI), cyber crime, ita loke mos hanoin bainhira karik ita preparadu ona ita sei tama ba ASEAN”.
Ligadu ho adezaun Timor-Leste ba ASEAN, Xefe Governu ne’e hateten nasaun hothotu expressa sira nia prontidaun no aseita simu atu sai membru plenu ba ASEAN.
“Iha loron primeiru ne’e kontenti teb-tebes mos tamba rai hotu-hotu espresa sira nia vontade no disposisaun atu simu Timor Leste nu’udar membru ASEAN, sira hotu husu hadia didiak ba, prepara nafatin ba, hodi ita iha futuru bele sai ofisialmente membru ASEAN”.
“Ita sei deskuti nafatin hodi haree katak ne’e ami bele halo, ida ne’eba o bele simu, iha area hothotu liliu kona ba mobilidade ema nian, edukasaun no selu-seluk”.
“Frenti tolu ne’ebe ita atu dehan hakarak komprimisiu ba paz, desenvolvimentu liu husi kooperasaun, teknologia, no siénsia buat sira ne’e hotu ne’ebe diak, ita bele garante katak enkuantu mundu la’o hela hanesan ne’e ita labele dehan sabraut mas insertu los, ita la hatene aban no bairua ne’e saida mak akontese”.
Frente tolu hanesan Paises Arabes, Xina no ASEAN hamosu komprimisiu atu serbisu hamutuk hadia rai, hadia povu nia moris, “Ita nu’udar rai foun ida, rai ne’ebe sei hetan difikuldade barak, buat sira ne’e hotu hanoin atu ita mos tau matan, banihira iha ita nia rai laran haree karik serbisu ruma la haree ba an deit mas haree ba servi”.
Durante simeira ne’e, estadu membru ASEAN mós preokupa kona-ba funu ne’ebe lori sofrimentu ba povu Palestina iha Gaza, iha ne’ebe feto ho labarik sira mak mate hamlaha, mate ho kanek, mate ho bomba, mate tan kauza husi funu ne’e.
Prezensa Primeiru-Ministru Xanana Gusmão iha Simeira Asosiasaun Nasaun sira iha sudezte Aziátiku (ASEAN-Sigla Inglés) ba dala 46° refere iha ona desizaun katak Timor-Leste sei adere ofisial ba membru ASEAN iha fulan Outubru”.