SEComS : “Uza Plataforma Digital Trata Ema Sei Hetan Sansaun”.

Imajem : SEComS Expedito Dias Ximenes iha Manatuto, 19/09/2025

SAPNewsTL, Manatuto : Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEComS), Expedito Loro Dias, servisu hamutuk ho Uniaun Profisional Jornalista Timor-Leste UPJTL, fasilita formasaun kona-ba literasia média no seguransa utilizasaun redes sosiais ba juventude arte marsiais no estudante munisípiu Manatutu.

Guilhermino Ramos — SAPNewsTL

Durante formasaun, Sekretáriu Estadu Expedito Loro Dias, enkoraja estudante sira atu promove literasia média no partilla ba estudante sira kona-ba oinsa utiliza seguru redes sosiais iha era digital ho responsabilidade atu labele fó impaktu negativu ba utilizador no sosiedade.

“Uzu média sosial ho diak katak bainhira ita hakarak atu halo kontaktu, ita tenki hatene lai ho sé mak ita halo kontaktu, ita-nia objetivu saida, benefisiu ba ita saida, bainhira ita kontaktu iha espasu digital”.Dehan SEComS Expedito Loro Dias, iha nia intervensaun, iha Salaun Sekretáriadu Tekniku Administrasaun Eleitoral (STAE) Munisipiu Manatuto, Sexta-feira, (19/09/2025)

SEComS Expedito salienta, utiliza média sosial tenki ho responsabilidade liu-liu uza, Artifisial Intelligiesia (AI) iha era digital atu labele fó risku ba utilizador iha sosiedade.

“Oinsa mak ita bele verifika dadus, verifika fakta ita atu hola parte ou partisipa bainhira ema ruma halo komunikasaun ho ita liu husi espasu digital, ita tenki identifika didiak, nune’e plataforma ne’ebe ita uza labele fó impaktu negativu ba ita” Tenik, SEComS Expedito.

Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál aprofunda, IX Governu oras ne’e lidera husi Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão, esforsu atu oinsa uzu ba plataforma sira ne’e ho diak, bele implika ba impaktu dezenvolvimentu komunikasaun efetivu sira, laos lori impaktu negativu ba utilizador.

“Tanba ne’e husu ba estudante sekundáriu sira ne’ebe prepara ona atu ba universidade, materia ne’ebe guia imi dala barak livru de’it la to’o, tanba ne’e mak aprende barak iha google atu hetan materia,” Nia dehan.

Expedito, esplika katak, ligadu ho preokupasaun publiku kona-ba insulta malu iha média sosial, governu prepara ona legislasaun hodi fó sansaun ba sidadaun ne’ebe irresponsavel utiliza plataforma literasia média sosial hodi insulta ema seluk.

“Governu liu husi Ministériu Justiça ho Ministériu Publiku prepara ona legislasaun kona-ba kontrolu lei krime sibernetika tanba ne’e alin sira, ita-nia maluk ne’ebe utiliza plataforma online ladun diak, hakerek a’at ba ema seluk, governu prepara hela legislasaun ida oinsa bele kontrolu ema ne’ebe uza plataforma digital ladun diak hodi trata ema seluk sei hetan sansaun, tuir lei”.

Expedito hatutan, bainhira atu lansa informasaun iha média sosial tenki check ho didiak karik informasaun balun ne’ebe ladun diak tenki evita, tanba bele influensia ba pensamentu leitores no implika ba mentalidade atitude sidadaun.

Iha fatin hanesan, Prezidente Uniaun Profisional Jornalista Timor-Leste (UPJTL), Horacio Afonso Fatima Babo hateten, objetivu husi semináriu ida ne’e hodi divulga informasaun ba estudante sira kona-ba oinsa utiliza média sosial ho diak no seguru.

“Ita deside topiku seminariu ida ne’e kona-ba, literasia média verifika faktu no oinsa utiliza média sosial ho diak seguru ba foinsa’e sira, ita deside topiku ida ne’e tanba ita hotu hatene iha era digital, média sosial sai hanesan fatin hodi publika informasaun”.Prezidente UPJTL Dehan.

“Ema bele uza média sosial hodi provoka malu, tolok malu inklui espalha informasaun falsa liu-liu grupu arte marsiais, entaun ami-nia foku ida ba grupu arte marsiais ami envolve sira iha formasaun ne’e hodi fahe informasaun ba sira atu uza média sosial ho diak iha sosiedade” Dehan Nia.

Iha oportunidade hanesan, Estudante Sejundaria Geral Kay Rala Manatuto, Ruben Fortunato de Jesus hato’o agradese ba Uniaun Profisional Jornalista Timor-Leste tanba bele partilla informasaun ba estudante no joventude arte arsiais munisipiu Manatuto.

“Ha’u agradese tanba bele hetan oportunidade hodi mai tuir formasaun ida ne’e hodi bele aumenta esperensia uza plataforma media sosial ho diak no ha’u bele hatene media nia vantagem no desvantagen”

Nia fundamenta, durante formasaun nia parte aprende kona-ba oinsa utiliza média sosial ho seguru no labele fó impaktu negativu ba ema seluk bainhira lansa informasaun iha plataforma digital.

“Orgulhu tebes bele hetan informasaun ida ne’e hodi bele aumeta ha’u nia kapasidade, informasun ne’ebe mak ha’u hetan iha ne’e hau sei fahe fila-fali ba ha’u nia kolega sira ne’ebe mak seidauk hetan, nune’e sira mos bele hatene benefisiu husi utilizasaun media sosial iha era digitalizasaun”.

Entretantu, Semináriu ne’e organiza husi UPJTL ho topiku “Literasia Média Verifika Faktu no Oinsá Utiliza Média Sosial ho Diak no Seguru” fasilita husi Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál Expedito Loro Dias, no membru UPJTL. Ho objetivu promove utilizasaun literasia média no utilizasaun seguru rede sosial ba foinsa sira iha era dijital.

TAGS
Share This