Izabel Fernandes Sakrifika Nia An Fahe Esperiensia Ba Ema Seluk

“Fahe esperiensia ne’ebe ita iha ba ema seluk hanesan ita tulun ona ema seluk hodi bele iha skill no kuñesimentu, liu-liu ita fahe ho fuan no voluntariu,” liafuan murak ne’e hato’o husi fundador Youth Development Life Center habak (YDLC), Izabel Martins Fernandes.

Izabel moris iha Dili, 22 Fevereiro tinan 1992, Inan Olinda de Araujo hosi Atauro, Aman Domingos Soares da Costa hosi Same, oan primeiru hosi maun alin nain 9, ne’ebe oras ne’e hari organizaun YDLC ho hanoin oinsa bele fahe esperiensia ne’ebe nia iha ba joven sira seluk ne’ebe mak presija.

Inisiu, hafoin remate iha kursu SOLS 24/7 iha tinan 2016 Izabel hahu hanoin oinsa nia bele kontinua moris ho matenek naton ne’ebe nia iha hodi ba buka serbisu. maibe esforsu hirak ne’e lakon leet deit tamba nia labele hetan serbisu ne’ebe saida mak nia hakarak.

Nia (Izabel) tur hanoin ho triste tamba saida mak nia labele hetan buat ne’ebe nia hakarak. Husi ida ne’e nia hanoin oinsa atu implementa saida mak nia rasik prosesa ona bainhira nia sei hanesan estudante ida iha kursu SOLS nian hodi oinsa fahe esperiensia ne’ebe nia hetan ba ema seluk.

Ho ida ne’e Izabel hahu hanoin oinsa buka ema ruma atu ajuda nia hodi bele realiza nia hakarak ne’e. iha momentu ne’e kedas fundadora YDLC ne’e husu ajuda ba nia Tio ida iha Inglaterra hodi nia bele hetan apoiu liu hosi osan ruma hodi nia bele implementa nia hakarak ne’e. hafoin isplika tia nia hakarak no nia problema nia Tio, ho laran luak Izabel hetan duni apoiu osan ho montante $ 1,000.00.

Liu husi apoiu ne’ebe Izabel hetan nia parte fiar an katak nia bele realiza mehi ne’ebe nia iha. hosi ida ne’e, Izabel mai ho opsaun rua hodi bele estabelese fatin no halibur joven sira iha Aileu no Atauro, hosi municipiu rua ne’e Atauro mak bolu simpatia Izabel nian.

Iha tinan ne’e kedas (2016) Izabel hahu halo viagen ba Atauro hodi hahu kordena no buka fatin. Tamba mai ho hanoin ne’ebe diak ba rai Atauro, autoridade lokal no komunidade simu Izabel nia prezensa ho diak tebes.

Inisiu fatin ne’ebe Izabel identifika no harii iha suku Beloi, aldeia Maquer. Fatin ne’e komunidade oferese gratuita durante tinan ha’at, hodi fo biban ba Izabel hodi kontinua buka fatin ne’ebe bele sai ba YDLC  propriedade.

Tuir Izabel bainhira konstrui fatin ne’e, nia ho YDLC hetan apoiu makas husi omunidade. Komunidade sira fo kontribuisaun sasan sira hanesan, kalen, ai, fiu, lampu, nu tahan. Nune’e mós, familia sira iha Makadede juda tesi au. Apoiu sira ne’e halo Izabel sente hanesan mehi ne’ebe nia iha sai kamaan liu tan tamba komunidade sira partisipa ativu lós. Izabel hatete katak partisipasaun husi komunidade importante los.

“Hafoin uma ne’e remata ami etan aula ida no mós kuartu rua ba mane no feto. Husi ida ne’e ami hahu simu registrasaun,” Izabel esplika

“Kursu hahu fofoun iha 2017, iha registrasaun primeiru ami regista partisipantes iha nain 24, feto 14 no mane 10,” Izabel konta. Husi estudante nain 24 ne’e mak hamosu istoria ne’ebe izabel nunka haluha iha nia moris tamba nia hahu realiza nia promesa ne’ebe nia promote ona.

Izabel hatutan tan katak wainhira hahu kursu primeiru, nia mesak mak gere rasik tamba laiha ema seluk mak bele ajuda nia. Nia hanoin atu bolu nia kolega sira hodi hamutuk ho nia fahe esperiensia ne’ebe sira hetan ona ba ema seluk, maibe tetu ba mai, nia parte labele atu bolu kolega sira mai ajuda nia.

“Ha’u bolu kolega sira atu mai hamutuk ho ha’u hodi hanorin joven sira, maibe tamba laiha salariu mensal hodi selu entaun ha’u mesak mak hanorin iha fatin ida ne’e,” Izabel haktuir.

Bainhira kursu ida ne’e hahu, sai hanesan dezafius boot ida ba Izabel tamba nia mesak mak organiza estudante sira no estudante sira sente hanesan lingua Ingles nee lingua foun ida ba sira. Tamba ne’e nia uza rasik maneira ne’ebe fasil liu atu estudante sira iha fulan tolu nia laran deit bele koalia ona Ingles.Metodu ne’e mak, primeiru; hakerek, esplika, fo ezemplu, hanorin oinsa atu lee. segundo; pratika, koalia, hakerek, no lee. Terseiru; pratika konversa lor-loron, no seminariu. Maneira hirak ne’e ajuda tebes estudante foun sira nune’e ita presija deit fulan rua to’o tolu sira bele ona koalia Ingles.

Izabel mos informa liu tan katak liu husi dalan ida ne’e, no liu tia fulan tolu, nia mos bele hetan ona ajuda hosi estudante balun hodi tulun fali estudante sira ne’ebe hahu registu foun hodi tuir kursu no sira mos bele sai ona trainer ne’ebe bele ajuda estudante foun sira hodi aprende koalia Ingles ho lalais liu tan.

Iha YDLC ne’ebe antes ne’e hanaran English Basic Learning (EBL) ninia regras ne’ebe regurozu liu mak bainhira tama iha ambiente ida ne’e la autoriza ema hotu atu koalia lian seluk alende dalen Ingles. Husi regra ida ne’e mos ajuda estudante sira hatoman an no ho dalan ne’e ajuda tebes sira iha pratika loro-loron nian.

Prosesu kursu nian lao diak tebes, tamba estudante sira presija hahan no modul, nune’e Izabel husu ba estudante nia inan aman hodi ajuda nia no husu estudante sira kada ema hatama $15.00. osan hirak ne’e, alende uza ba print modul, sosa foos no nesesidade sira seluk, Izabel mos uza osan refere hodi loke tan kantreiru hodi kuda modo hodi ajuda habokur liu tan aihan ba estudante sira no hamenus despeza ba sosa modo.

Atividade sira hotu lao durante tinan tolu nia laran hahu husi 2017 to 2020, tamba rai ne’ebe komunidade oferese ba Izabel refere komunidade sira mos hahu presija hodi utiliza ba atividade seluk, nune’e ho esforsu maka’as Izabel nian durante ne’e Izabel iha kbiit naton hodi buka rai foun.

“Husi osan ne’ebe hau halibur liu husi osan ba modul kursu nian, no tempu ferias bainhira hau ba dili faan pop-ice, nasi kuning, modo, no hau impresta hau nia alin serbisu iha Australia dollar $ 2,000.00, hau konsege sosa duni rai ida ho medida 24×14 ho presu dollar $ 5,040.00, no ami selu ona balun, falta dollar $800 mak seidauk selu,” haktuir Izabel.

Ho fatin foun ne’ebe Izabel harii iha suku vila maumeta, aldeia 3 iliti-caraquia, bairo kotalala ne’e oras ne’e iha ona uma ida ho kuartu rua no aula ida? no haris fatin ida ne’ebé mak utiliza husi estudante nain 24 no mós abel. No oras ne’e atividade kursu nian iha fatin ida ne’e lao normal.

Husi atividade YDLC nian ne’ebe lao durante tinan haat, Izabel fahe ona matenek ne’ebe nia iha ba estudante hamutuk nain 96. Husi total númiru ida ne’e, ema nain 81 mak to remate iha atividade kursu nian no nain 15 mak lakonsege remata. Hirak ne’ebe remata ona oras ne’e ba serbisu iha Australia, hanorin iha iha fatin kursu no barak liu mak oras ne’e tur iha banku universitariu.

“Mana Izabel hanesan ema joven ida ne’ebe iha espiritu voluntarismu ne’ebe bo’ot tamba bele kria rasik kursu Ingles hodi halibur ita nia jovens sira ne’ebe mak iha preukupasaun ba lingua Ingles no durante hau hatene Mana Izabel ne’ebe serbisu voluntariu ho konsiensia tebes ka ho fuan,” alumni estudante hosi YDLC 2019 ida, Manue apelidu? esplika.

Iha sorin seluk Putry alumni ida husi YDLC mos fo nia observasaun ba Izabel hanesan ema diak ida ne’ebe hakarak fahe nia esperiensia liu hosi kursu Ingles no nia mos hanesan ema ida ne’ebe mak iha responsabilidade ne’ebe diak tebes ba estudante hotu mak Kursu ona iha fatin ne’eba.

Nune’e tinan barak ona Izabel hamutuk ho YDLC hodi fahe no eduka ona joven barak. Nia mos halo ona komprimisiu ho estudante balun hodi loron ruma sira remata tina sira nia estudu iha universidade sira mai iha fatin ida ne’e hodi kontinua dezenvolve YDLC sai fatin ida ne’ebe diak liu tan.

Ikus liu Izabel ho fuan boot hakarak husu ba juventude sira hotu katak, “nu’udar joven ida ha’u husu ba maluk joven sira hotu fahe tutan saida mak ita iha ba ema seluk hodi bele ajuda ita nia maluk foinsa’e sira ne’ebe la iha kbiit hodi hetan netik esperiensia ruma.” nia hakotu

#Sekretariu Estadu Juventude no Desportu (SEJD) & Alumni Parlamentu Foinsa’e Timor Leste (APFTL)

Hakerek Nain  : Kompetitor Hakerek Historia Susesu