EUA & TL Hala’o Ezersísiu CARAT  Reforsa Seguransa Maritima

Imajen : Enkaregadu Negosiu, Tom Daley

SAPNewsTL, Dili- Estadus Unidus Amérika (EUA) ho Timor-Leste (TL) hala’o ezersísiu militár konjunta CARAT (Cooperation Afloat and Readiness Training) hahú husi 10 to’o 15 Fevereiru, objetivu husi ezersísiu militár  ne’e hodi reforsa seguransa maritima iha nasaun ne’e.

“Ita nia kooperasaun seguransa iha tinan barak nia laran tulun TL haforsa ninia abilidade hodi halo monitorizasaun ho di‘ak liután ba nia territóriu, responde ba dezastre naturál sira, no promove dezenvoilvimentu ekonómiku,” dehan Estadus Unidus nia enkaregadu negosiu, Tom Daley ba jornalista iha knar fatin, (10/02/2023).

Enkaregadu ne’e hatutan, ezersísiu militár ne‘e sei hakle’an liután parseria seguransa entre EUA no TL liuhusi promove kooperasaun seguransa, manutensaun no hametin parseria marítima, no hasa’e inter-operabilidade marítima. Ezersísiu ida-ne’e sei hahú ho xegada ró transporte anfibiu ida klase San Antonio, USS John P. Murtha Navy, no jogu tebe-bola amizade ida entre militár EUA no F-FDTL iha Estádiu Nasionál.

Tom dehan, iha ezersísiu ne’e nia laran, membru militár Forsa Defeza (F-FDTL) na‘in 100 hamutuk ho membru Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) sei partisipa iha formasaun oioin iha ró USS John P Murtha nia leten no iha Baze Navál Hera. Formasaun refere sei promove seguransa marítima rejionál liuhosi hasa’e kapasidade iha área sira hanesan konsensializasaun kona-ba área domíniu marítima, fahe informasaun, tratamentu médiku kombate, operasaun asaltu ho eliképteru, asisténsia umanitária no auzíliu iha dezastre, no operasaun ba luku nian. Membru militár sira husi EUA ne’ebé mak sei partisipa iha ezersísiu ne’e mak ekipa USS John P Murtha no Unidade Expedisaun Navál da-13, ne’ebé iha kapasidade ba hala’o operasaun ho eskala boot komesa husi misaun kombate to’o iha fó asisténsia umanitária no apoia iha tempu dezastre. Partisipante sira seluk tan husi EUA inklui Unidade ba Mergullu/ Luku no Unidade ba Salvamentu numeru 1, Batallaun Konstrusaun Móvel Navál, no Eskuadraun Destruidór númeru 7.

Tom akresenta,  ezersísiu CARAT ne’e bazeia ba parseria seguransa entre EUA ho TL ne’ebé buras ba bebeik, liuliu EUA nia kompromisu ho valor millaun $23-resin hodi halo reabilitasaun aeroportu Baucau hamutuk ho Governu Timor-Leste (GTL). Liuhusi kriasaun Komponente Aéreu ida, projetu ne’e sei tulun F-FDTL no tulun GTL hodi monitoriza ninia territériu maritima ho di’ak liutan, responde ba dezastre naturál sira, no promove dezenvolvimentu ekonémiku. Hanesan parte husi EUA no TL nia parseria seguransa, EUA hala’o ezersísiu militár anuál hamutuk tolu ho F-FDTL no fasilita membru militár barak hodi tuir formasaun lian Inglés no edukasaun profisional militár iha EUA. EUA nia Forsa Navál Seabees mós konstrui ka reabilita ona projetus 100-resin, inklui klínika no eskola sira ho valor millaun $60-resin iha TL laran tomak.

“Liuhusi ezersísiu konjuntu ida-ne’e, ita hein katak TL sei iha pozisaun ida di’ak liu hodi defende ninia sidadaun sira, proteje ninia soberania, no promove ninia interese nasionál rasik. Ikus liu, ami-nia apoiu bazeia ba vizaun ida kona-ba rejiaun indo-Pasífiku ida ne’ebé nakloke no livre, iha ne’ebé governu sira foti desizaun soberanu rasik no área dominiu komun governadu tuir lei.” Nia hakotu.

Iha fatin vise xefe estadu maior jeneral F-FDTL, major Jeneral Calisto Santos Coli-Coliati informa, ezersisiu ne’e hahu iha tinan 2009 atu hametin kooperasaun bilateral no fahe ba kunesimentu ba malu hodi garante segunsa iha Timor-Leste.

” Ezersisiu CARAT ne’e hahu ona iha tinan 2009 ho objetivu   atu hametin kooperasaun bilateral entre forsa Timor-Leste nian, ho forsa EUA  hodi garante seguransa iha Timor-Leste ho rejiaun no husi ezersisiu ne’e maka atu forsa rua ne’e bele fahe kunesimentu sira ba malu, la’os deit teknika maibe tatika mos, liu-liu forsa Timoroan sira aprende barak liutan hosi forsa EUA”, tenik Calisto

Repotajen: Antonio Altamirando

Share This

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )