Pontifise : Matenek Halo Ema Loko An, Maibé Domin Konstrutivu

Imajem : Santu Padre Papa Francisco

SAPNewsTL : Durante prezide Misa iha Estádiu Nasionál Singapura, Sua Santidade Papa Fransisco louva Singapura nia progresu ne’ebé halo nia nasaun sai avansadu liu iha rejiaun Asiatiku ho realizasaun dezenvolvimentu tomak. Maski nune’e, Santu Padre mós fó hanoin katak buat ne’ebé importante liu mak domin konstrutivu.

“Oras ne’e, kona-ba na’an ne’ebé saran ona ba lulik sira, ita hotu hatene, Matenek halo ema loko an, maibé domin hari’i” (1 Cor 8:1). Saun Paulo dirije liafuan sira-ne’e ba maun-alin sira komunidade sarani nian iha Korintu. Iha ninia karta sira ba komunidade ida-ne’ebé riku ho karizma barak, ‘ha’u fo agradese nafatin ba Maromak tan imi, tan Maromak nia grasa ne’ebé haraik tiha ba imi iha Jesus Kristu, imi sai riku iha buat hot ho liafuan no matenek’(kf. 1 Kor. 1, 4-5), dala barak Apóstolu rekomenda atu komunidade kuda komuñaun iha domin”.

“Mai ita rona Paulo nia liafuan sira, hamutuk ita agradese ba Maromak ba Kreda ida iha Singapura ne’ebé mós riku ho don sira, Kreda ida ne’ebé dinámiku, buras no envolve iha diálogu konstrutivu ho Konfisaun no Relijiaun oioin seluk ne’ebé fahe ida-ne’e. rai furak ida ne’e”.

“Tanba ne’e, ha’u hakarak reflete kona-ba Paul nia liafuan sira hodi foti hanesan pontu partida ba sidade ida-ne’e nia furak, arkitetura majestuoza no brani liuliu kompleksu Estádiu Nasionál impresionante ne’ebé kontribui hodi halo Singapura sai famozu”.

“Primeiru, mai ita hanoin katak, ikusmai, orijen sira hosi edifísiu magnífiku sira-ne’e, hanesan esforsu barak iha impaktu pozitivu ba ita-nia mundu, maski ema ida bele hanoin katak sira iha relasaun liuliu ho osan, enjeñaria, ka mezmu abilidade téknika, ne’ebé maka konserteza útil, útil tebes, buat ne’ebé ita hetan loloos maka domin, presizamente domin konstrutivu”.

“Maski ema balu bele hanoin ida-ne’e hanesan deklarasaun ida ne’ebé ingénu hodi reflete, ita haree katak ida-ne’e la’ós kazu. Loos duni, maski hahalok di’ak sira bele hetan apoiu hosi ema sira ne’ebé matenek, iha kbiit, riku, no kriativu sempre iha feto no mane sira ne’ebé frajil hanesan ita ne’ebé lahó domin laiha moris, laiha impulsu, laiha razaun atu atua, laiha forsa atu hari’i”.

“Maun-alin doben sira, se buat di’ak ruma eziste no sobrevive iha mundu ne’e, ne’e tanba de’it iha situasaun barak, domin manán ódiu, solidariedade liu indiferensa, laran-luak liu egoízmu. La ho ida-ne’e, laiha ema ida iha ne’ebe maka bele kria metrópole boot hanesan ne’e, tanba arkitetu sira sei la dezeña, traballadór sira sei la serbisu ba ida-ne’e, no sei la hetan buat ida”.

“Entaun buat ne’ebé ita haree mak sinál ida, iha obra ida-idak nia kotuk iha ita-nia oin, iha istória domin barak atu hetan: kona-ba mane no feto sira ne’ebé unidu iha komunidade ida dedika ba sira-nia rain”. Kona-ba inan sira no Inan. aman sira ne’ebé preokupa ho sira nia família, profisionál sira no traballadór sira ho tipu hotu-hotu ne’ebé envolve ho laran tomak iha sira nia knaar no knaar oioin. Tanba ne’e, di’ak ba ita atu aprende lee istória sira ne’ebé hakerek iha ita-nia uma oin no iha ita-nia dalan sira, atu pasa sira nia memória hodi fó hanoin mai ita katak laiha buat ida eternu ne’ebé moris ka buras lahó sira. Hadomi”.

“Dalaruma ita-nia projetu sira-nia grandeza no grandeza bele halo ita haluha ida-ne’e, no lohi ita hodi hanoin katak ita bele sai kriadór úniku ba ita-nia moris, ita-nia rikusoin, ita-nia moris-di’ak, ita-nia ksolok. Maibé ikus mai, moris sempre lori ita fila fali ba realidade ida de’it: lahó domin ita la’ós buat ida”.

“Fiar depois konfirma no esklarese, ita klean liután kona-ba fiar ida-ne’e, tanba fiar hateten mai ita katak abut husi ita-nia abilidade atu hadomi, ema hadomi ita mak Maromak rasik ne’ebé ho Aman nia fuan hakarak no hakarak tebes atu halo ita eziste iha ita-nia moris. iha modu ida kompletamente desinteresadu (‘Nia sei halo imi laran metin to’o rohan no sala laek iha Na’i Jesus Kristu nia loron, wainhira sasin ba Kristu sai metin iha imi’, kf. 1 Cor. 8,6) ne ebé ho modu hanesan mós desinteresadu soi ita no liberta ita husi sala no mate, liuhusi mate no moris-hi as Ninia Oan-Mane mesak. Iha Jezús maka buat hotu ne’ebé ita iha no bele sai iha nia orijen no realizasaun”.

“Nune’e, iha ita-nia domin, ita haree reflesaun ida kona-ba Maromak nia domin, hanesan Saun João Paulo II hateten bainhira nia vizita iha rai ida-ne’e (kf. Homilia iha Santa Misa iha Estádiu Nasionál, Singapura, 20 Novembru 1986). Hafoin nia aumenta pontu importante katak, “domin karakteriza ho respeitu klean ba ema hotu, la haree ba rasa, kreda, ka buat ruma ne’ebé halo sira diferente hosi ita-nia an rasik” (ibid.)”

“Maun-alin sira, hakfodak ne’ebé ita sente molok ema nia obra sira, sira fó hanoin mai ita katak iha milagre boot liután ne’ebé tenke hakuak ho hakfodak no respeitu boot liután katak ita-nia maun-alin sira hasoru malu, lahó diskriminasaun, loron-loron iha ami nia viajen, hanesan ami haree iha sosiedade no Igreja Singapura nian, étnikamente oioin maibé unidu no iha solidariedade”

“Edifísiu ne’ebé furak liu, rikusoin ne’ebé folin liu, investimentu ne’ebé lukrativu liu iha Maromak nia matan, saida mak ne’e ? Ne’e ita-nia an rasik, ita hotu, tanba ita Aman ida de’it nia oan doben sira (kf. Lc 6,35), ne’ebé iha nia fatin simu bolun atu habelar domin. Leitura sira Missa nian ko’alia mai ita kona-ba ida-ne’e iha dalan oioin. Husi pontu-de-vista oioin, sira deskreve domin ida de’it, katak laran-maus iha apresiasaun ba ema fraku sira-nia vulnerabilidade (kf. 1 Kor 8,13), frugalidade hodi koñese no akompaña sira ne’ebé iha dúvida iha viajen moris nian (kf. Sal 138) laran-luak, laran-di’ak iha perdua ne’ebé liu kálkulu no sasukat hotu (kf. Lucas 6,27-38)”

“Domin ne’ebé Maromak hatudu mai ita, Nia konvida ita atu fahe ho ema seluk, “responde ho laran-luak ba nesesidade sira ema kiak nian, karakteriza ho kompaixaun ba sira ne’ebé tanis, lalais atu fó ospitalidade no persevera iha tempu provasaun nian. sempre prontu atu perdua, iha esperansa”, perdua no iha esperansa to’o pontu atu selu fali “bensaun ba malisan sira, domin maka esénsia Evanjellu nian” (Saun João Paulo II, Homilia iha Santa Misa iha Edifísiu Estádiu Nasionál, Singapura, 20 Novembru 1986)”

“Loos duni, ita bele haree ida-ne’e iha santu sira, mane no feto sira ne’ebé sura labele ne’ebé hetan konkista hosi Maromak mizerikórdia ida ne’ebé sai reflesaun ida mizerikórdia nian, eko ida, imajen moris ida”.

“Atu taka, ha’u hakarak hanoin hikas de’it rua hosi sira, Naran dahuluk mak Maria, ne’ebé ohin loron ita selebra nia Naran Santu Liu. Nia fó ona esperansa ba ema barak liuhusi nia apoiu no prezensa, nia kontinua halo ida-ne’e! Iha ibun hira mak Ninia naran mosu, no kontinua mosu iha tempu ksolok no triste nian! Ida-ne’e tanba iha nia, iha Maria, ita haree Aman nia domin manifesta iha modu ida furak liu no majestuozu liu, basá iha nia ita haree ternura – ita keta haluha laran-maus! – kona-ba inan ne’ebé komprende no perdua buat hotu no nunka husik ita. Tanba ne’e maka ami fila ba nia”

“Naran daruak maka santu ida ne’ebé ema hadomi tebes iha rai ida ne’ebé hetan ospitalidade iha ne’e dala barak durante nia viajen misionária sira. Ha’u ko’alia kona-ba Saun Francisco Xavier, ne’ebé simu iha rai ida-ne’e dala barak, ikus liu iha loron 21 fulan-Jullu tinan 1552”

“Ita iha nafatin karta furak ne’ebé nia dirije ba S. Inácio no ninia kompañeiru dahuluk sira, iha-ne’ebé nia espresa ninia hakarak atu bá iha universidade hotu ninia tempu nian hodi hakilar hanesan ema ne’ebé loko-an, sira ne’ebé iha estudu liu karidade, atu sira bele sente obrigadu atu sai misionáriu tanba maun-alin sira-nia domin atu “hakilar ho fuan tomak: ‘Na’i, ha’u iha ne’e saida mak ita-boot hakarak ha’u atu halo?’ (Surat, Cochin, Janeiru 1544)”.

“Ita mós bele halo liafuan sira-ne’e sai ita-nian rasik, tuir Maria nia ezemplu: “Na’i, ha’u iha ne’e; Ita hakarak ha’u atu halo saida?”, atu sira bele akompaña ita la’ós de’it iha loron sira-ne’e, maibé nafatin nu’udar kontinuasaun kompromisu atu rona no hatán lalais ba konvite sira atu hadomi no moris ho justisa ne’ebé ohin loron kontinua mai ita husi Maromak nia domin rohan-laek”.

Santu Padre hateten, nia la espera saida mak Singapura iha, nasaun ne’ebé dezenvolvidu tebes, ema moos, edukadu, sidade tebes no edifisiu boot barak, inklui iha kultura inter-relijiaun ne’ebé di’ak tebes.

“Ha’u la espera atu hetan Singapura hanesan ne’e. Sira bolu ida-ne’e Nova Iorke Leste nian, nasaun dezenvolvidu ida, ema moos, edukadu, sidade, edifísiu boot sira. Aleinde ne’e, ida-ne’e iha kultura inter-relijiaun ne’ebé di’ak tebes.”

Jornalista : Ermelinda Soares