BREAKING NEWS

Breve Biografia Jorge Mario Bergoglio ! Mundu Sente Kanek & Lakon Papa Francisco

Imajem : Santu Padre Papa Francisco

SAPNewsTL : Santu Padre Papa Francisco ho naran los, Jorge Mario Bergoglio moris iha nasaun Argentina, Buenos Aires, 17 Dezembru 1936 hosi Aman Mario Jose Bergoglio husi Italia (1908-1959) no Inan Regina Maria Sivori husi Italia (1911-1981).

Jorge Mario Bergoglio hala’o nia estudu iha Colegio Maximo De San Jose (Argentina), Estudu Filozofia no Teologia San Minguel (Argentina), Institutu Teologia no Filozofia Milltown (Irlandia), no halaโ€™o estudu ba mestradu Filozofia no Teologiaย  Sankt Georgen (Alemanha).

Jorge Mario Bergoglio hatan ba Maromak nia bolu (Ordenasaun Saserdotal) iha loron 17 Dezembru 1969, simu Ordenasaun Episkopรกl (fiar metin iha naโ€™i ka bispu) iha 27 Junhu 1992, Liu tiha tinan neen, Nia sai bibi atan kreda nian (Arsebispu) iha tinan 1998, tuir mai simu kna’ar Cardeal iha loron, 21 Fevereiru 2001 husi Papa Joรฃo Paulo II iha Argentina.

Halaโ€™o misaun Cardeal durante tinan 12, Jorge Mario Bergoglio hetan konfiansa sai Susesor Sรฃo Pedro (Papa) ba dala atus rua neennulu resin-neen (266) iha loron, 13 Marsu 2013. Agora servisu nu’udar Amu-Papa, soberanu hosi Sidade Vatikanu, Nia nu’udar Bispu dahuluk husi Roma sai membru ida husi Sosiedade Jezรบs nian (Jezuita sira), Papa dahuluk husi Amรฉrika, Hemisfรฉriu Sรบl, no dahuluk ne’ebรฉ moris ka boโ€™ot iha li’ur Europa nian dezde Papa Gregรณrio III iha sรฉkulu VIII.

Iha nia moris, Papa Fransisco hatudu ba pรบbliku ninia simplesidade, haraik-an, fiar an, รฉnfaze ba Maromak nia mizerikรณrdia, vizibilidade internasionรกl nu’udar papa, preokupa tebes ema kiak sira, no kompromisu ba diรกlogu interrelijiozu. Francisco mak pessoa dahuluk ne’ebe internasionaliza dokumentu fraternidade humana, komprimisiu ba hari’i paz, estabilidade internasional, justisa sosial no unidade entre humanidade.

Nia hetan krรฉditu ho aprosimasaun ida ne’ebรฉ ladรบn formรกl ba papadu dukรฉ nia antesesรณr sira, wainhira hili atu hela iha uma bainaka nian Domus Sanctae Marthae dukรฉ iha apartamentu papal sira iha Palรกsiu Apostรณliku nian ne’ebรฉ uza hosi papa sira uluk. Nia mantein katak Igreja tenke nakloke liutรกn no akollidu. Nia la apoia kapitalizmu ne’ebรฉ la iha frenu, Marxizmu ka versaun marxista sira hosi teolojia libertasaun nian.

Francisco mantein Igreja nia hanoin tradisionรกl sira kona-ba abortu, kazamentu, ordenasaun feto nian, no selibatu kleru nian. Nia kontra konsumerizmu no apoia asaun kona-ba mudansa klimรกtika, foku hosi nia papadu ho promulgasaun hosi Laudato si (ekolojia).

Iha diplomasia internasionรกl, Papa Francisco ajuda restaura temporariamente relasaun diplomรกtika kompletu entre Estadus Unidus no Kuba, apoia kauza refujiadu sira nian durante krize migrasaun sira iha Europa no Amรฉrika Sentrรกl. Desde 2018, nia sai hanesan oponente vokรกl ida ba neo-nasionalizmu. Ninia papadu tau รฉnfaze ida iha kombate abuzu seksuรกl hosi membru sira kleru nian hodi halo relatรณriu sai obrigatรณriu no responsabiliza sira ne’ebรฉ la konsege halo.

Toโ€™o ohin loron, Lider Supremu Igreza Katรณlika Mundiรกl halaโ€™o ona viajem apostรณlika ba dala 46o, hafoin vizita paรญs sira iha Asean hanesan Indonรฉsia, PNG, Timor-Leste no Singapura, antes Luxemburgo no Bรฉlgica iha fulan Setembru tinan 2024.

Papa Francisco neโ€™ebรฉ halo ona tinan ualunulu resin-hitu (88), kondisaun saรบde neโ€™ebรฉ labele laโ€™o no hamrik kleur, uza deโ€™it kadeira roda maibe la lakon ispรญritu vontade no responsabilidade hodi servi, vizita, advokasia, haklaken lialos no fรณ sasin kona-ba Maromak, aliende neโ€™e Sua Pontรญfise neโ€™e mรณs defende paz, estabilidade, fraternidade, diรกlogu, tolerรกnsia no respeitu mutual iha nivel nasionรกl, rejionรกl no internasionรกl.

Santidade Papa Francisco hakotu ona nia peregrinasaun moris iha mundu hodi fila hilas ba Aman Maromak nia kadunan santu iha 7:35 dader oras Vatikanu, 21 Abril 2025 tanba sofre moras demensia kakutak, pneudemia bilateral, no hapara kardiorespirasaun fuan fuan.

Imajem : Dom Virgรญlio Cardeal do Carmo da Silva

Hafoin rona novidade tristeza ne’e, Dom Virgรญlio Cardeal do Carmo da Silva sente triste tanba lakon ona Amu Papa Francisco ne’ebe hadomi no fo ninia disponibilidade tomak ba serviย  humanidade hotu iha mundu ne’e fila ona ba aman Maromak.

โ€œHo laran triste, haโ€™u konfirma ba povu Timor tomak liu-liu sarani doben sira hotu konaba Sua Santidade Papa Francisco neโ€™ebe hakotu iis, simu direitamente telfone hosi Vatikano mai hosi Monsenhor Marco Sprizzi fรณ hatene mai katak Amo Papa nia iis kotu, tuir oras Roma Italia ninian tuku 7:35โ€.

โ€œIta hotu sente triste tanba fulan hirak liu ba ita sente ninia prezensa iha ita nia leet. Bainhira nia fila hosi Timor repete nafatin liafuan dehan katak โ€œhaโ€™u nia fuan neโ€™e iha hela Timor, haโ€™u nia domin iha hela Timorโ€, liafuan neโ€™e nia la koalia iha fatin barak, maibe iha Timor nia espresa ninia liafuan ida neโ€™e mai ita saraniโ€. Dehan Virgรญlio Cardeal do Carmo da Silva iha Lecidere, 21/04/2025

Kardeal Virgรญlio hatutan, Santu Padre nia vizita halo povu Timor-Leste sente tebtebes ninia domin.

โ€œLoos duni katak nia vizita ita foti hela nia fuan maibe ita mos sente tebtebes oinsa Papa Francisco ninia domin mai timoroan sira iha momentu nia prezensa durante loron tolu iha ita nia leetโ€.

Jornalista : Marciana Fernandes

TAGS
Share This