Estudante DIT : “Importánsia Teknolojia Ba Dezenvolvimentu Juventude”

SAPNewsTL, Dili : Perspektiva Estudante Dili Institute of Tecnlogy (DIT) Alela Ana Ximenes Ramos kona-ba importánsia Teknolojia Ba Dezenvolvimentu Juventude, Estudante DIT ne’e konsidera Tekonolojia nu’udar aplikasaun ne’ebe importante ba dezenvolvimentu umana iha aspeitu sosial, ekonomia, kultura, politika no seluk tan

Importánsia Teknolojia Ba Dezenvolvimentu Juventude

Ha’u simplifika tema ne’e ba rua, saida mak teknolojia no oinsa ho nia importansia ba desenvolvimentu Juventude ?

Tuir teoria Espanhola James Thomson hateten Tecnolojia katak aplikasaun siensia no konjuntu de kunesimentu ida ne’ebe bele estimula sosiedade hodi determina nia objetivu no resolve problema ekonomika no sosial iha nivel mundial.

Teknolojia mai ho variedade produsaun material, fisiku, kimiku, matematiku, makinas, ekonomika, teknolojia flexivel no fijas hanesan telefonikas, computadores, manufactura, industrial, automoveis, veikulus, transportes, informasoes no comunikasaun, internet, enegia renovaveis no non renovaveis inklui karakteristikas sira seluk tan.

Teknolojias nu’udar aplikasaun ida mais krusial ne’ebe bele fasilita, informa, komunika, kanaliza buat hotu-hotu hodi ajuda resolve problema humanidade tomak nian iha mundu rai klaran, entaun teknolojia hanesan ajente kontributor ba desenvolvimentu ema nian liliu iha aspeitu dezenvolvimentu sosial, ekonomia, kultura, politika no seluk tan, por ezemplu automoveis ka kareta ne’ebe bele lori ita husi fatin ida ba fatin seluk, telephone ne’ebe bele ajuda ita halo komunikasaun, internet ne’ebe ita bele uza hodi asesu ba informasaun sira hotu iha mundu, hirak ne’e hotu nu’udar parte integrante ida husi teknolojia mundial.

Utilizasaun Teknolojia fundamentu no importante tebes ba moris ema ida-idak iha iha mundu liliu iha ita nia nasaun Timor-Leste, ita uza teknolojia bele halo negosiu, promove ita nia rain liu husi media sosial, ita bele uza hodi hasa’e no desenvolve ita nia kapasidade teknika, inovativa, kreatividade, kapasidade intelektual no liliu bele hadia ita nia ekonomia, sosial, kultural no seluk tan.

Maluk sira, ita hotu tenki uza didiak teknolojia no halo aproveitamentu ida diak liu ba familia, komunidade no nasaun nia moris dignu, prosperiedade no felisidade komun, enkuantu Ita  uza teknolojia ho kuidadu, matenek, maduru, justu no profisional.

Belun Leitores sira ne’ebe mak ha’u hadomi

Timor-Leste hanesan nasaun kiik ida ne’ebe luta no ukun an iha era millenial, ohin ita klosan sira moris iha teknolojia dijital, mundu ohin loron teknolojia avansadu, mundu globalizasaun buat hotu nakloke, ita labele sente hela nafatin iha pasadu, ita tenki hambriik, book an, esforsu no hakaas an hadia ita nia personalidade, mentalidade, kriatividade, intelektualidade hodi kontribui ativamente ba desenvolvimentu nasaun nian ne’ebe sei hakdasak tanba ita nia adaptasaun teknolojia no aproveitamentu teknolojia ne’ebe sei fraku no frajil tebes.

Ita foinsa’e sira feto ka mane tenki estuda makaas liu tan, aprende barak liu tan no koragem nafatin hodi utiliza teknolojia ba ita nia futuru ne’ebe saudavel no melhor, maluk sira, se ita la aproveita, loron ida ita sei arepende tanba ita nia egoizmu, arogansia no baruk teen.

Utilizasaun teknolojia juventude sira nian ohin loron, barak liu konsentra ba facebook, intragram, whatsApp, Youtube, twitter, no sira seluk, maske nune’e, maibe jovens barak liu sei uza hodi trata malu, insulta malu, defama malu, tolok malu, pior liu tan, kuandu uza teknolojia haluha tiha nia livru, kadernu no traballu eskola nian, lakon tempu ba buat ne’ebe laiha valor no la importante ba ninia futuru, la uza hodi aumenta nia kunesimentu, la uza hodi halo transformasaun no inovasaun ruma, ida ne’e sai dejafiu boot no problema seriu ba ita joven sira iha presente no futuru. Imi ne’ebe rona, rona ba, matan moris neon nain.

Ha’u nia mensagem ida ba ita boot sira, labele kontente ho saida mai ita hatene ona, maibe koragem kontinua, hateke ba oin, ita nia dalan sei naruk, tanba ne’e keta husik o nia livru, tan deit o nia iphone, smartphone no android, keta taka o nia livru, wainhira o nia matan sei loke, keta para o nia estudu tan deit dejafiu, obstakulu inklui o nia egoizmu.

Ita presiza firme nafatin iha fileira aprende nian, luta to’o atinje ita nia objetivu, moris bele kiak maibe labele mukit iha kunesimentu teknolojia no kapasidade sientifika, teknolojika no lingua, ita tenki aprende buat hotu ho meius hotu-hotu liliu iha area teknolojia.

Konkluzaun & Rekomendasaun

Timor-Leste hanesan pais joven, iha ne’ebe nia emar barak maioria sei jovens, entaun, desenvolvimentu teknolojia nasaun ne’e presiza jovens sira hotu nia kontribuisaun no partisipasaun maksimu, ita nia seriedade ba utilizasaun teknolojia importante tebes atu bele kapasita no desenvolve kapasidade klosan sira nia iha aspeitu hotu-hotu, ho ida ne’e ha’u hakarak husu ba :

1. Professores sira presizamente melhoria nia kapabilidade no desenvolve ninia konesimentu sientifiku atravez de formasaun no estuda makaas liu tan liliu iha area teknolojia hodi forma no inspira ami estudante sira.
2. Inan aman sira tenki kontrola oan sira ho didiak, dudu oan ba oin, kontrola oan sira nafatin no labele husik oan sira monu leet iha kotuk, basa oan ka estudante mak futuru no esperansa ba rai doben Timor Leste
3. Maluk estudante sira, mai ita hotu nafatin estuda, estuda no estuda, dukur no mate toba iha livru nia leten. Belun, ‘Se o hakarak mundu atu hatene kona ba o, maka hakerek ba, enkuantu hakarak hatene kona ba mundu maka, lee ba’. Se o iha mehi diak ruma atu realiza, natureza tomak, maromak sei apoia o hodi realiza mehi ne’e.

Agradese ba ita hotu-hotu nia atensaun no leitura iha textu badak ne’e. Maromak sei tulun ita hotu, obrigada barak.

Dili, 04 Fulan Agusto 2023

Hakerek Na’in : Alela Ana Ximenes Ramos

Editora : Marcela Mery da Costa