Kazu HIV-SIDA Sa’e Iha Timor, Presidente INCSIDA Fo Semináriu Ba Estudante Foun Hamutuk 520 Iha FECT-UNTL Hera

Kazu HIV-SIDA Sa’e Iha Timor, Presidente INCSIDA Fo Semináriu Ba Estudante Foun Hamutuk 520 Iha FECT-UNTL Hera

Sapnewstl. (Dili, 08-04-2022). Iha Ámbitu Orientasaun Akadémika Estudante FECT-UNTL hamutuk 520 partisipa iha Semináriu HIV-SIDA husi Presidente INCSIDA Sr. Atanasio de Jesus Iha Auditorium Fakuldade Enjeñaria Siénsia Teknolojia Hera. Presidente INCSIDA hateten ‘’Timor-Leste Kazu Infeksaun HIV-SIDA husi 2003 to’o agora, liu ona rihun ida atus lima resin no atus rua tolu resin haat (234) mak lakon ona vida, pasiente na’in-719 agora daudauk kontinua simu ai-moruk antiretroviral”. Nune’e husu ba joven sira atu hakaas an hodi liberta an husi moras HIV-SIDA iha Timor-Leste.

Iha Palestra Presidente Institutu Nasionál Combate Ao HIV-SIDA  (INCSIDA) ne’e esplika HIV katak Human Immunodeficiency  Virus signifika Virus ne’ebe ataka no danificam (merusak) Sistema imunidade no bele desenvolve an sai AIDS. Enkuantu AIDS ka SIDA (Acquired Immune Defisiency Syndrome) nu’udar kolesaun síntomas ka sinais ne’ebe mosu tanba diminuisaun iha Sistema Imunidade.

Nia akresenta Moras HIV-SIDA hela ka moris iha fatin haat mak hanesan : Ran, Fluido Vaginal (cairan vagina), semen / fluidu esperma (cairan mani) no inan nia susu-been (breastfeeding / ASI).

Entretantu Sr. Atanasio de Jesus Realsa, HIV bele transmite ka hada’et liu husi ; Vertical (inan nia susu ben ne’ebe kontaminadu ho virus, wainhira bebe sei iha kabun laran, ka husi inan ba bebe durante partus), Horizontal (kontaktu ho ran ne’ebe infektadu ho HIV liu husi transfusaun ran, seringa, ferramentu de tatuagem no ferramentu seluk ne’ebe bele halo kanek) Relasaun Sexual (genital sex, oral sex no anal sex). Hatete Presidente INCSIDA iha nia palestra.

Sr. Atanasio hatutan ‘’atu prevene an husi moras HIV-SIDA ita presiza halo abstinénsia, hametin ita nia fidelidade, respeita ita nia isin no ema seluk nia isin inklui respeitu ita nia parseiru ka parseira. Tenik Atanasio iha palestra.

Presidente INCSIDA ne’e husu ba estudante foinsa’e sira atu kuidadu an didiak, prepara an, asegura no kontrola imi nia saude atu imi keta hetan Moras Hada’et Relasaun Sexual no Moras Dengue, Malaria, TBC, Hepatitis, HIV-SIDA inklui moras sira seluk ne’ebe bele habadak imi joven sira nia vida, imi mak futuru no esperansa ba nasaun ida ne’e.

Uluk ami nia idade joven, ami nia tempu, energia no forsa tomak ami fo no oferese tomak ba ita nia ba ukun rasik an, ami moris iha injustisa no laiha liberdade, ami nunka goza ami nia idade joven. Maibe ohin imi foinsa’e sira moris iha liberdade, ha’u hatene imi hakarak goza maibe imi tenki projeta imi nia futuru, imi nia futuru importante, imi tenki saudavel no moris diak iha futuru. Dehan Atanasio de Jesus, Hera, 08-04-2022.

Enkuantu semináriu ida ne’e hetan partisipasaun maksimu husi estudante foun anu lektivu 2022 hamutuk 520 no orientadores sira hamutuk 40 husi departamentu lima hanesan Enjeñaria Sivil, Eletro, Mekánika, Informátika, no Geologia Petroleum. Reportagem Sergio Delekuar Media Sapnewstl. Hera, 09-04-2022

Jornalista  : Sergio Delekuar

Editor : Luis Pailofo

Share This

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )